Παρεμβάσεις ΚΕΕΛΠΝΟ στην Κοινότητα / Αγωγή Υγείας – Πρόληψη νοσημάτων

Παρεμβάσεις ΚΕΕΛΠΝΟ σχετικά με τα ΣΜΝ και το HIV/AIDS

Στον 21ο αιώνα η πρόληψη αποτελεί έναν από τους ακρογωνιαίους λίθους στον αγώνα για τη Υγειονομική Δημοκρατία. Το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων και πιο συγκεκριμένα το Τμήμα Παρεμβάσεων στην Κοινότητα, δραστηριοποιείται στο τομέα ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του γενικού πληθυσμού (άνδρες, γυναίκες και νέοι) σχετικά με το HIV/AIDS.

Η εμπειρία του ΚΕΕΛΠΝΟ σχετικά με τις στρατηγικές ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης και αντιμετώπισης των Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενων Νοσημάτων (HIV/AIDS, Ηπατίτιδες κ.ά.), θα μπορούσε να αξιοποιηθεί τόσο σε Ευρωπαϊκό όσο και σε Παγκόσμιο επίπεδο, στην δημιουργία αντίστοιχων στρατηγικών για την αντιμετώπιση των μη μεταδοτικών ασθενειών, όπως καρδιαγγειακές παθήσεις, διαβήτης, καρκίνος και χρόνια αναπνευστικά προβλήματα.

Βασικό κριτήριο αποτελεί η μέχρι τώρα ευρύτατη αποδοχή των εν λόγω δραστηριοτήτων από τους πολίτες και η επιστημονικά άρτια ενημέρωση του νεανικού (ηλικίες 15-24) και του γενικού πληθυσμού, κάτι που καθιστά αυτές τις στρατηγικές ισχυρές στο τομέα της πρωτογενούς πρόληψης και κατά συνέπεια στη συστηματική αντιμετώπιση του HIV/AIDS.

Προγράμματα πρόληψης και αγωγής υγείας

Τα προγράμματα πρόληψης και αγωγής υγείας του ΚΕΕΛΠΝΟ είναι πολυπαραγοντικά, λαμβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα πολιτισμικά χαρακτηριστικά των τοπικών κοινωνιών, των μειονοτήτων και άλλων ευάλωτων ομάδων πληθυσμού, όπως άλλωστε οφείλουν σύμφωνα με τις διεθνείς υποχρεώσεις της Ελλάδας.

Κατά συνέπεια, οι παρεμβάσεις και οι εκστρατείες ευαισθητοποίησης – ενημέρωσης έχουν σχεδιαστεί τόσο σε συλλογικό όσο και ατομικό επίπεδο με συγκεκριμένους στόχους και θεματικές κατευθύνσεις ως προς την αναγνώριση των επικίνδυνων συμπεριφορών και ιδιαιτέρων παραγόντων που προσδιορίζουν τη μετάδοση του HIV/AIDS και ΣΜΝ, τη γρηγορότερη διάγνωση αυτών, τα μέσα πρόληψης, την ατομική ευθύνη και την εξάλειψη του κοινωνικού αποκλεισμού, ώστε να είναι κοινά αποδεκτές και αποτελεσματικές σε όλο το φάσμα των κοινωνικών ομάδων.

Στρατηγικές επίτευξης στόχου

Οι στρατηγικές ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης και αντιμετώπισης που εφαρμόζει το ΚΕΕΛΠΝΟ – Τμήμα Παρεμβάσεων στη Κοινότητα είναι οι κάτωθι:

Καμπάνιες ενημέρωσης γενικού πληθυσμού. Σκοπός αυτών των δράσεων είναι η διάδοση της γνώσης στο γενικό πληθυσμό σχετικά με το HIV/AIDS και τα ΣΜΝ, τους τρόπους μετάδοσης και τους τρόπους προφύλαξης. Για τη διάδοση του κεντρικού μηνύματος, χρησιμοποιείται συνδυασμός επικοινωνιακών μέσων, όπως: διανομή ενημερωτικών φυλλαδίων, χρήση αφισών και διαφημιστικών trailer παραγωγής του ΚΕΕΛΠΝΟ, ειδικά αφιερώματα σε εφημερίδες μεγάλης κυκλοφορίας και περιοδικά ποικίλης ύλης, διαδικτυακές καμπάνιες καθώς και προσέγγιση μέσω τηλεοπτικών προγραμμάτων/εκπομπών. Βασική είναι η παρουσία επιστημονικού προσωπικού (ιατροί, νοσηλευτές, βιολόγοι, κοινωνιολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί και ψυχολόγοι) σε κεντρικά σημεία των πόλεων, που ενημερώνει και απαντά σε πιθανά ερωτήματα καθώς και η χρήση ανώνυμων ερωτηματολογίων που διερευνούν τις γνώσεις του γενικού πληθυσμού.
Ενημερωτικές – Εκπαιδευτικές ομιλίες σε συλλόγους γονέων και κηδεμόνων σε συνεργασία με τους τοπικούς κοινωνικούς φορείς.
Παρεμβάσεις σε χώρους όπου συχνάζουν νέοι (ηλικίες 15-24), κυρίως μέσω της συμμετοχής σε πολιτιστικά δρώμενα και εκδηλώσεις αλλά και συμμετοχή σε συναυλιακούς χώρους με διανομή έντυπου ενημερωτικού υλικού, προφυλακτικών και διαφόρων gadget καθώς και παρουσία καταρτισμένου επιστημονικού προσωπικού.
Παρεμβάσεις σε σχολεία και στρατιωτικές μονάδες, σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας και το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, όπου εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό (ιατροί, νοσηλευτές, βιολόγοι, κοινωνιολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί και ψυχολόγοι) ενημερώνει για θέματα σεξουαλικής υγείας και για την ανάπτυξη ικανοτήτων διαπραγμάτευσης στη σεξουαλική σχέση, την αλλαγή στάσης και συμπεριφοράς σε σχέση με την πρόληψη και την προφύλαξη, τρόπους μετάδοσης και προφύλαξης από το AIDS και τα Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα. Για τα σχολικά έτη 2008-2011, έχουν ενημερωθεί συνολικά 62.977 μαθητές και εκπαιδευτικοί σε σχολεία της Αττικής και των υπολοίπων νομών της Ελλάδας.
Δημιουργία και διανομή εκπαιδευτικού ενημερωτικού υλικού. Το ΚΕΕΛΠΝΟ σε συνεργασία με το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, το Υπουργείο Παιδείας, το Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού και το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, βρίσκεται στο τελικό στάδιο δημιουργίας νέου ενημερωτικού υλικού σε ηλεκτρονική μορφή (οπτικοακουστικό υλικό με τη μορφή διαδραστικού DVD) καθώς και ενός συνοδευτικού επεξηγηματικού εγχειρίδιου που θα βρίσκεται στις βιβλιοθήκες όλων των σχολείων αλλά και προσβάσιμο στο διαδίκτυο με το ξεκίνημα της νέας σχολικής χρονιάς.
Παρεμβάσεις με Προγράμματα Δρόμου (street work) σε σημεία όπου συχνάζουν κυρίως νέοι αλλά και μεγάλο μέρος του γενικού πληθυσμού και περιλαμβάνει τη διανομή φυλλαδίων και λοιπού ενημερωτικού υλικού σε bars/cafe, πολυσύχναστους σταθμούς Μετρό και ΗΣΑΠ, αλλά και την παρουσία επιστημονικού προσωπικού που ενημερώνει για το HIV/AIDS και τα ΣΜΝ και απαντά σε πιθανά ερωτήματα.

Βασικός στόχος των δράσεων

Στόχος των δράσεων τέτοιου χαρακτήρα είναι η έγκυρη πληροφόρηση, η ανάπτυξη δεξιοτήτων διαχείρισης της σεξουαλικότητας και η υιοθέτηση ασφαλέστερων σεξουαλικών συμπεριφορών, με παραγόμενες ωφέλειες την ενσωμάτωση της πρόληψης σε μία ευρύτερη εκπαιδευτική προσέγγιση και ως βασικού μέρους της ζωής και την ενίσχυση του αισθήματος ευθύνης στη μετέπειτα συμπεριφορά των νέων.

Βασική προϋπόθεση για την καταγραφή, τη διαμόρφωση και την εξέλιξη των στρατηγικών που εφαρμόζονται, αποτελεί η αξιολόγηση των δράσεων αυτών. Οι δείκτες αξιολόγησης που χρησιμοποιεί το ΚΕΕΛΠΝΟ – Τμήμα Παρεμβάσεων στη Κοινότητα είναι οι κάτωθι:

Ποσοτικοί δείκτες αξιολόγησης

Αριθμός εκστρατειών και δράσεων ενημέρωσης ανά αντικείμενο και ομάδα στόχο.
Ποσότητα ανά ομάδα στόχο του ενημερωτικού υλικού και των προφυλακτικών που διανέμονται.
Αριθμός χώρων διανομής προφυλακτικών (π.χ. Bar, σχολεία, στέκια νεολαίας, σύλλογοι μεταναστών κ.λπ.).
Αριθμός ατόμων που χρησιμοποιούν τις παρεχόμενες υπηρεσίες συμβουλευτικής και ενημέρωσης (συμβουλευτικό σταθμό, τηλεφωνική γραμμή).
Γνώσεις τρόπων μετάδοσης και πρόληψης και στάσεις απέναντι στα οροθετικά άτομα στις υποομάδες του πληθυσμού (όπως προκύπτουν από τα μεταφρασμένα ερωτηματολόγια του UNAIDS που συλλέγονται και αναλύονται).
Αλλαγή συμπεριφορών/ Χρήση μέσων προφύλαξης.
Μεταβολές στην επίπτωση των νέων κρουσμάτων στις υποομάδες του πληθυσμού.
Αριθμός ελέγχων για το HIV και τα ΣΜΝ που διενεργήθηκαν στις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού ανά έτος.

Τα μέχρι τώρα δεδομένα των ποσοτικών δεικτών αξιολόγησης των δράσεων, παρουσιάζουν αύξηση τόσο στον αριθμό των ατόμων που χρησιμοποιούν τις παρεχόμενες υπηρεσίες συμβουλευτικής και ενημέρωσης (σημαντική αύξηση στον αριθμό των τηλεφωνημάτων στην τηλεφωνική γραμμή σε συνέχεια των ενημερωτικών καμπανιών), όσο και στον αριθμό των νέων ελέγχων για HIV.

Ποιοτικοί δείκτες αξιολόγησης

Για αξιολόγηση των παρεμβάσεων χρησιμοποιούνται ποιοτικές μέθοδοι όπως focus group αλλά και ερωτηματολόγια (π.χ. με κλίμακα Likert) όπου καταγράφεται η άποψη των στελεχών για την παρέμβαση ή εκπαίδευση και από τα οποία θα εξαχθούν συμπεράσματα με πολλαπλή χρηστική αξία όσον αφορά παρακάτω άξονες:

την αποστολή ολοκληρωμένων δεδομένων στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχετικά με την εθνική πολιτική πρόληψης του HIV/AIDS (π.χ. ηλικία έναρξης ερωτικής ζωής).
την κοινοποίηση των συμπερασμάτων στην ελληνική και διεθνή επιστημονική κοινότητα.
την αξιοποίησή τους στο σχεδιασμό των προγραμμάτων προαγωγής υγείας.

Τέλος, κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης αξιοποιούνται γνώσεις και ιδέες έμπειρων στελεχών των ενημερωτικών δράσεων του ΚΕΕΛΠΝΟ και των εθελοντών από Μ.Κ.Ο. που συμμετέχουν. Αξιολόγηση της παρέμβασης στο δρόμο γίνεται με την κάθε ομάδα στο τέλος της παρέμβασης για μικρό χρονικό διάστημα, αλλά και μετά την υλοποίηση της εκάστοτε ενημερωτικής παρέμβασης, όπου πραγματοποιείται συνάντηση των στελεχών που συμμετείχαν για τον συνολικό απολογισμό, την αξιολόγηση και την καταγραφή ιδεών για εφαρμογή σε επόμενες ενημερωτικές εκστρατείες.