Κοριοί – Συχνές ερωτήσεις – απαντήσεις - Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας

Τι είναι οι κοριοί;

Οι κοριοί είναι βαδιστικά έντομα που τρέφονται με αίμα ανθρώπων και ζώων. Από τα 92 είδη που έχουν, καταγραφεί, δύο είναι τα πιο συχνά, τα οποία προκαλούν τσιμπήματα στον άνθρωπο.

Τι μέγεθος έχουν; Είναι ορατοί με γυμνό μάτι;

Είναι μικρόσωμα έντομα, έχουν μήκος 4-5 mm, πλάτος 3 mm και δεν έχουν φτερά. Το χρώμα τους είναι καφέ (απόχρωση που μοιάζει με το ξύλο μαόνι) και το μέγεθός τους μοιάζει με κόκκο φακής ή σπόρου μήλου (Εικόνα 1).

Εικόνα 1. Αριστερή φωτογραφία: κοριός σε ύφασμα καναπέ, κατά τη διάρκεια της ημέρας (Πηγή: Προσωπικό αρχείο Γ. Λάμπρου). Δεξιά φωτογραφία: ο ευρέως διαδεδομένος κοριός τους είδους Cimex lectularius (Πηγή: Gary Alpert, Harvard University, Bugwood.org).

Ποιες άλλες πληροφορίες χρειάζεται να γνωρίζω για τους κοριούς;

Οι κοριοί τρέφονται κατά τη διάρκεια της νύχτας για 5-12 λεπτά και μετά επιστρέφουν στις θέσεις «καταφύγια». Η ρουτίνα της τροφής τους επαναλαμβάνεται κάθε μία με δύο εβδομάδες.
Οι κοριοί ζουν σε κρυψώνες και κρύβονται συνήθως κατά τη διάρκεια της ημέρας. Δεν πετούν, αλλά μπορούν να κινηθούν γρήγορα πάνω σε δάπεδα, τοίχους και οροφές. Οι κοριοί έχει αποδειχθεί ότι μπορούν να διανύσουν βαδίζοντας πάνω από 30 μέτρα σε μια νύχτα, αλλά συνηθίζουν να ζουν σε απόσταση 2,5 μέτρων από εκεί που κοιμούνται οι άνθρωποι.
Ένα θηλυκό εναποθέτει 200 με 500 αυγά κατά τη διάρκεια της ζωής του, σε μέρη που ζουν και σε σκοτεινές θέσεις, όπως σχισμές επίπλων, πατωμάτων, τοίχων, ορόφων, σε ραφές στρωμάτων, σε κρεβάτια κ.ά.
Οι κοριοί μπορούν να μείνουν χωρίς τροφή για διάστημα έως και έναν χρόνο, ανάλογα με τη θερμοκρασία και την υγρασία.

Πού βρίσκονται οι κοριοί;

Δεδομένου ότι οι κοριοί μοιάζουν σε μέγεθος με έναν κόκκο φακής και έχουν περίπου το πλάτος μιας πιστωτικής κάρτας, μπορούν να κρυφτούν σε πολλά μικρά σημεία (ισχύει ο κανόνας ότι «αν μια ρωγμή χωράει μια πιστωτική κάρτα, μπορεί να κρύψει έναν κοριό»). Οι κοριοί μπορούν να κρυφτούν σε πολλά και ποικίλα μέρη. Προτιμούν ήσυχες, σκοτεινές και «διακριτικές» περιοχές για να κρύβονται, κυρίως στα δωμάτια όπου οι άνθρωποι παραμένουν περισσότερη ώρα (κρεβατοκάμαρες, σαλόνια καθιστικά, καθίσματα πλοίων κτλ). Για τον λόγο αυτό, ένα από τα σημαντικότερα μέτρα πρόληψης είναι να ληφθεί μέριμνα για την εξάλειψη των οπών, ρωγμών, των χαραμάδων και οποιουδήποτε ανοίγματος μπορεί να αποτελέσει πύλη εισόδου ή σημείο συνάθροισής τους. Στην Εικόνα 2 απεικονίζονται πιθανά σημεία σε μια κρεβατοκάμαρα όπου μπορεί να εντοπιστούν οι κοριοί και στον Πίνακα 1 συνοψίζονται σημεία όπου εντοπίζονται, συνήθως , οι κοριοί.

Εικόνα 2. Πιθανά σημεία παρουσίας κοριών εντός κρεβατοκάμαρας

Πίνακας 1. Πιθανά σημεία ελέγχου για τον έγκαιρο εντοπισμό κοριών

Είδος επιφάνειας	Σημεία για έλεγχο
Έπιπλα	Στις βάσεις των κρεβατιών, στα διάκενα ανάμεσα στις σανίδες της βάσης και στον σκελετό του κρεβατιού, στο εσωτερικό «σωληνώσεων», στις βίδες του σκελετού του κρεβατιού, σε ρωγμές στο πλαίσιο/σκελετό των κρεβατιών και στις βάσεις των κρεβατιών.
	Κεφαλάρια των κρεβατιών (εσωτερικό όπου είναι δυνατόν και περιμετρικά), στο διάκενο που σχηματίζεται ανάμεσα στο κεφαλάρι και τον τοίχο.
	Σε έπιπλα που βρίσκονται ακριβώς δίπλα στα κρεβάτια, όπως κομοδίνα, πολυθρόνες, συρταριέρες, ντουλάπια. Επίσης, στους μηχανισμούς συρταριών, στις ραφές καρεκλών, πολυθρόνων και καναπέδων, καθώς και ανάμεσα στα μαξιλάρια.
Υφασμάτινες επιφάνειες	Στα κλινοσκεπάσματα, στις ραφές και στις ετικέτες των στρωμάτων, μέσα στα στρώματα.
Κουρτινόξυλα	Σε κουρτίνες, στις πτυχές των κουρτινών και στα κουρτινόξυλα.
Άλλα σημεία στην υποδομή	Αεραγωγοί/ σύστημα εξαερισμού του χώρου.
	Μέσα στο πλαίσιο κουφωμάτων ή πίσω από την κάσα στις πόρτες, εφόσον δεν έχει γίνει σωστή τοποθέτηση ή σχηματίζονται διάκενα.
	Πίσω από πίνακες και κάδρα (ή άλλα αντικείμενα που κρέμονται στους τοίχους).
	Ταπετσαρίες (ιδίως αν δεν είναι σωστά τοποθετημένες και σχηματίζονται διάκενα με τον τοίχο).
	Στα σοβατεπί ή στο σημείο που είναι σε επαφή ο τοίχος με το ταβάνι ή το πάτωμα, εφόσον σχηματίζονται διάκενα.
	Πρίζες και διακόπτες, σε ηλεκτρικές υποδοχές και συσκευές.
	Εντός καναλιών καλωδίων ρεύματος.
	Παρκέ δάπεδα εφόσον υπάρχουν ρωγμές ή διάκενα, μοκέτες και χαλιά, πάνω από ψευδοροφές.

Επισημαίνουμε ότι η παρουσία κοριών δεν είναι συνέπεια της έλλειψης καθαριότητας σε έναν χώρο ή αποτέλεσμα συνθηκών διαβίωσης.

Αποτελούν απειλή για τη δημόσια υγεία;

Σύμφωνα με τα έως σήμερα γνωστά επιστημονικά δεδομένα, οι κοριοί δεν αποτελούν απειλή για τη δημόσια υγεία, καθώς δεν μεταδίδουν νοσήματα. Όμως το τσίμπημά τους μπορεί να προκαλέσει έντονο κνησμό και ξύσιμο, λόγω του οποίου αυξάνεται ο κίνδυνος δευτεροπαθούς δερματικής λοίμωξης (πχ μόλυνση από σταφυλόκοκκο ή από στρεπτόκοκκο), ενώ το σάλιο που εκκρίνεται κατά το τσίμπημα μπορεί να προκαλέσει αλλεργική αντίδραση.

Ποιοι είναι οι κίνδυνοι για την ανθρώπινη υγεία από τους κοριούς;

Οι κοριοί τσιμπούν τους ανθρώπους συνήθως κατά τις νυχτερινές ώρες (πχ κατά τη διάρκεια του ύπνου) κυρίως στο πρόσωπο, στον λαιμό, στα χέρια και γενικά στα εκτεθειμένα μέρη του ανθρώπινου σώματος. Συχνά το τσίμπημα δεν είναι αντιληπτό. Οι αντιδράσεις στο τσίμπημα του κοριού ποικίλλουν και κυμαίνονται από την απουσία οποιουδήποτε σημείου τσιμπήματος έως την παρουσία ενός μικρού σημαδιού και έως την εμφάνιση σοβαρής αλλεργικής αντίδρασης. Σε μεγάλο όμως ποσοστό, το τσίμπημα μπορεί να προκαλέσει αλλεργική αντίδραση με έντονο κνησμό, που διαρκεί μερικές ώρες, ενίοτε και σε συνδυασμό με φλεγμονή.

Πολλοί άνθρωποι που δέχονται επαναλαμβανόμενα τσιμπήματα αντιμετωπίζουν διαταραχές ύπνου/αϋπνίας, αγχώδεις διαταραχές και άλλες διαταραχές ψυχικής υγείας. Ωστόσο, επισημαίνεται ότι δεν οφείλεται πάντα σε κοριούς το κάθε τσίμπημα, εξάνθημα ή κνησμός, καθώς τα συμπτώματα αυτά μπορεί να είναι εκδηλώσεις άλλου νοσήματος ή να οφείλονται σε άλλον παράγοντα (έντομο ή άλλη περιβαλλοντική αιτία). Σε κάθε περίπτωση, για τα συμπτώματα που παρουσιάζονται καλό είναι να απευθυνόμαστε σε ιατρό προκειμένου να κάνει διάγνωση και να μας δώσει τις κατάλληλες οδηγίες ή και την απαιτούμενη φαρμακευτική αγωγή.

Πώς καταλαβαίνω ότι έχω τσιμπηθεί από κοριό;

Δεδομένου ότι οι δερματικές αντιδράσεις είναι διαφορετικές σε κάθε άτομο, ενδέχεται σε κάποιους να μην παρουσιαστεί καμία δερματική αντίδραση, ενώ σε κάποιους άλλους να εμφανιστούν πολύ έντονες και σοβαρές αντιδράσεις. Τα τσιμπήματα των κοριών μπορεί να μοιάζουν με τσιμπήματα άλλων εντόμων (πχ κουνουπιών), ή με άλλου τύπου εξανθήματα (πχ εκζέματα, αλλεργικά εξανθήματα, κνίδωση).,Γι’ αυτό και τα τσιμπήματα στο δέρμα δεν αποτελούν απόλυτο δείκτη προσβολής από κοριούς.

Σε περίπτωση παρουσίας κοριών σ’ έναν χώρο, ενδέχεται να παρατηρηθούν πολλά και μικρά τσιμπήματα πάνω στο δέρμα, συχνά σε μορφή γραμμής ή ομάδας τσιμπημάτων, το αποκαλούμενο «γάζωμα» (Εικόνα 3). Τα τσιμπήματα που προκαλούνται από τους κοριούς μπορεί να εμφανιστούν μέσα σε λίγες ώρες έως και αρκετές ημέρες μετά το τσίμπημα.

Εικόνα 3. Τσιμπήματα από κοριό σε ανθρώπινο χέρι (Πηγή: Προσωπικό αρχείο Γ. Λάμπρου)

Πώς αντιμετωπίζονται τα τσιμπήματα των κοριών;

Εάν έχετε τσιμπηθεί από κοριό, είναι σημαντικό να καθαρίσετε την περιοχή, να εφαρμόσετε αντισηπτικό και, αν χρειαστεί, να λάβετε μέτρα για την ανακούφιση των συμπτωμάτων. Αποφύγετε το ξύσιμο της περιοχής.

Εάν παρατηρήσετε οποιαδήποτε σοβαρή αντίδραση, όπως πυρετό, δυσκολία στην αναπνοή ή άλλα ανησυχητικά συμπτώματα (πχ αλλεργική αντίδραση), αναζητήστε άμεσα ιατρική βοήθεια.

Πώς μεταφέρονται οι κοριοί;

Υπάρχουν πολλές αναφορές ότι οι κοριοί μπορούν να μεταφερθούν σε όλο τον πλανήτη μέσω των ταξιδιών και των μέσων μαζικής μεταφοράς (πχ με αεροπλάνα, πλοία, τρένα και αυτοκίνητα). Μεταφέρονται κυρίως μέσω των αποσκευών (ρούχων), συσκευασιών με υφάσματα (κλινοσκεπάσματα, πετσέτες κτλ), αλλά και με μεταχειρισμένα έπιπλα. Χρειάζεται επίσης ιδιαίτερη προσοχή κατά την αγορά μεταχειρισμένων επίπλων ή ρούχων. Δεν μεταφέρουμε ποτέ στο σπίτι πεταμένα πλαίσια κρεβατιού, στρώματα, υποστρώματα, έπιπλα, γιατί μπορεί να είναι γεμάτα κοριούς.

Ποιοι βρίσκονται σε κίνδυνο να «αποκτήσουν» κοριούς;

Όλοι όσοι επισκέπτονται μία προσβεβλημένη περιοχή. Ωστόσο, τα άτομα που ταξιδεύουν συχνά και μοιράζονται κοινούς χώρους διαμονής και ύπνου με άλλους έχουν περισσότερες πιθανότητες να τσιμπηθούν από κοριούς και να τους μεταφέρουν και διασπείρουν περαιτέρω.

Είναι απαραίτητες οι προληπτικές εφαρμογές με εντομοκτόνα σκευάσματα;

Όχι, κάνοντας χρήση εντομοκτόνων δεν μπορείτε να αποκλείσετε την πιθανότητα μίας εντομολογικής προσβολής. Αντίθετα, η άσκοπη χρήση βιοκτόνων είναι επικίνδυνη. Ο καλύτερος τρόπος για την πρόληψη των κοριών είναι η τακτική επιθεώρηση για τα σημάδια μιας προσβολής στους χώρους που συνήθως επηρεάζονται.

Πώς μπορώ να απαλλαγώ από τους κοριούς;

Η καταπολέμηση των κοριών είναι μια σύνθετη διαδικασία, απαιτεί χρόνο (εβδομάδες έως μήνες), υπομονή και συντονισμό ενεργειών για περιπτώσεις εκτεταμένης προσβολής (και ειδικά σε μεγάλης έκτασης εγκαταστάσεις). Επισημαίνεται ότι η πιθανότητα επιτυχούς εξάλειψης εξαρτάται από την έκταση της εντομολογικής προσβολής, το πλήθος των σημείων όπου έχει εντοπιστεί η παρουσία τους και η τυχόν μετάδοσή τους σε όμορους χώρους (πχ διαμερίσματα, δωμάτια κτλ). Επομένως, ο έγκαιρος εντοπισμός της εντομολογική προσβολής παίζει καθοριστικό ρόλο στην επιτυχία της διαχείρισής της. Για τον λόγο αυτό, απαιτείται η κατάρτιση ενός ορθού πλάνου διαχείρισης των κοριών που πρέπει να συμπεριλαμβάνει τον ενδελεχή έλεγχο του χώρου, τον εντοπισμό των διαφόρων εστιών κοριών που υπάρχουν στον χώρο και παράλληλα την αξιολόγηση του τρόπου αντιμετώπισης και τον έλεγχο της αποτελεσματικότητας των μεθόδων που θα χρησιμοποιηθούν.

Για την ορθή διαχείριση των κοριών μπορεί να επιλεγεί η εφαρμογή χημικών ή μη χημικών μεθόδων καταπολέμησης. Σε κάθε περίπτωση, η προετοιμασία ενός χώρου πριν την έναρξη της χρήσης του είναι πολύ σημαντική για ένα επιτυχές αποτέλεσμα. Επίσης, για την αποτροπή της εξάπλωσης της προσβολής, πρέπει να σφραγισθεί άμεσα κάθε τυχόν μικρή κρυψώνα (πχ ρωγμές και χαραμάδες) με χρήση σιλικόνης ή άλλο μονωτικό υλικό. Καθοριστικός παράγοντας είναι και η μείωση της «ακαταστασίας», έτσι ώστε να μειωθούν και τα πιθανά σημεία όπου κρύβονται οι κοριοί. Στο στάδιο αυτό θα πρέπει να ληφθεί μέριμνα ώστε να μην εξαπλωθούν οι κοριοί, δηλαδή να μη γίνει μεταφορά αντικειμένων από προσβεβλημένους σε μη προσβεβλημένους χώρους. Γι’ αυτό και προτείνονται τα ακόλουθα μέτρα:

Σκουπίδια ή άλλα προσβεβλημένα αντικείμενα: Τοποθετήστε τα απευθείας σε πλαστικές σακούλες απορριμμάτων και απορρίψτε τα σε έναν εξωτερικό κάδο.
Προσβεβλημένα ρούχα και κλινοσκεπάσματα: Τοποθετήστε τα σε σφραγισμένες πλαστικές σακούλες και μεταφέρετέ τα άμεσα στο πλυντήριο για πλύση σε θερμοκρασία πάνω από 60^o
Χάρτινες συσκευασίες: Απομάκρυνση χάρτινων συσκευασιών (πχ κουτιών από χαρτόνι), αλλά και περιοδικών και εφημερίδων, εφόσον ελεγχθούν προσεκτικά (οι κοριοί μπορούν να κρυφτούν στο χαρτόνι).
Χρήση ηλεκτρικής σκούπας: Σκουπίστε με ηλεκτρική σκούπα όλο τον χώρο και ιδιαίτερα τα σημεία που πιθανόν να κρύβονται κοριοί (Εικόνα 3). Προσοχή, μετά από κάθε χρήση να απορρίπτεται άμεσα η σακούλα της σκούπας ή το περιεχόμενο του κάδου της σκούπας, μέσα σε πλαστική σακούλα ερμητικά κλεισμένη και να απορρίπτεται άμεσα σε εξωτερικό κάδο απορριμμάτων.

Κατά την απόρριψη προσβεβλημένων αντικειμένων (πχ στρωμάτων), προτείνεται να ενημερώνετε την αρμόδια υπηρεσία αποκομιδής απορριμμάτων, ώστε να τα παραλάβουν με τον ενδεδειγμένο τρόπο και το συντομότερο δυνατό. Τα αντικείμενα, που δεν μπορούν να απομακρυνθούν/ απορριφθούν με ασφάλεια και να υποστούν κάποια επεξεργασία για την απαλλαγή τους από κοριούς, πρέπει να τοποθετούνται σε σφραγισμένη πλαστική σακούλα ή δοχείο αποθήκευσης και να παραμένουν εκεί για τουλάχιστον έναν χρόνο. Μετά την αποσφράγισή τους και πριν την επανατοποθέτηση τους στον χώρο ή την απόρριψή τους, θα πρέπει να γίνεται ενδελεχής έλεγχος. Ειδικότερα στην περίπτωση των στρωμάτων θα πρέπει να γίνει χρήση προστατευτικών καλυμμάτων που «σφραγίζουν» τα στρώματα.

Για την ορθή διαχείριση των κοριών μπορεί να επιλεγεί η εφαρμογή διαφόρων εγκεκριμένων μεθόδων καταπολέμησης. Στο πλαίσιο, όμως, ενός σχεδίου ολοκληρωμένης διαχείρισης ο συνδυασμός μεθόδων είναι και ο πιο αποτελεσματικός. Η καταπολέμηση κοριών μπορεί να γίνει με μη χημικά και με χημικά μέσα. Πολλές φορές, η χρήση μη χημικών μέσων δεν επαρκεί για τη μείωση του πληθυσμού των κοριών και θα πρέπει να γίνουν και εφαρμογές με χημικές μεθόδους (βιοκτόνα).

Σε εκτεταμένες προσβολές από κοριούς, πιθανότατα θα χρειαστεί συνδυασμός μεθόδων καταπολέμησης και από επαγγελματίες (πιστοποιημένο συνεργείο). Η λίστα των νόμιμων επιχειρήσεων Καταπολέμησης Εντόμων & Τρωκτικών είναι αναρτημένη στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (https://1click.minagric.gr/oneClickUI/frmAnaggeliesTrok.zul). Επίσης, δεδομένου ότι τα βιοκτόνα (εγκεκριμένα εντομοκτόνα) από μόνα τους δεν αρκούν για να εξαλείψουν μία προσβολή από κοριούς, απαιτείται η τακτική επιθεώρηση και ο καθαρισμός του χώρου διαβίωσης και των προσωπικών αντικειμένων.

Πιο αναλυτικές πληροφορίες για τα προτεινόμενα μέτρα πρόληψης και διαχείρισης της παρουσίας κοριών μπορείτε να βρείτε εδώ.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Σε περίπτωση χρήσης βιοκτόνων (εντομοκτόνων), πρέπει να χρησιμοποιούνται εγκεκριμένα σκευάσματα από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, όπου αναγράφεται στην ετικέτα τους ότι έχουν ως έντομο-στόχο τον κοριό.