ΚΕΕΛΠΝΟ
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Αθήνα, Τετάρτη του Πάσχα 22 Απριλίου 2020
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Καλησπέρα σας από το Υπουργείο Υγείας. Ξεκινά η καθημερινή ενημέρωση από τον Υφυπουργό Πολιτικής Προστασίας και Διαχείρισης Κρίσεων, Νίκο Χαρδαλιά και τον εκπρόσωπο του Υπουργείου για το νέο κορονοϊό, Καθηγητή Σωτήρη Τσιόδρα, ο οποίος έχει το λόγο.
Σ. ΤΣΙΟΔΡΑΣ: Καλησπέρα σας. Έως σήμερα, περισσότερα από 2.585.000 καταγεγραμμένα κρούσματα του νέου κορονοϊού έχουν καταγραφεί σε παγκόσμιο επίπεδο και περισσότεροι από 705.000 συνάνθρωποί μας που ενώ μολύνθηκαν από τον ιό, ανέρρωσαν και έγιναν καλά.
Σήμερα ανακοινώνουμε 7 νέα κρούσματα του νέου κορονοϊού στη χώρα μας. Ο συνολικός αριθμός των κρουσμάτων είναι 2.408, εκ των οποίων το 56% αφορά άνδρες. 573 κρούσματα, δηλαδή το 24%, θεωρούνται σχετιζόμενα με ταξίδι και 1.124, σχετιζόμενα με ήδη γνωστό κρούσμα.
55 συμπολίτες μας νοσηλεύονται διασωληνωμένοι. Η διάμεση ηλικία τους είναι 67 ετών. 15 είναι γυναίκες, το 27,3%, και οι υπόλοιποι άνδρες. Το 86% έχει κάποιο υποκείμενο νόσημα ή είναι ηλικιωμένοι 70 ετών και άνω.
51 ασθενείς έχουν εξέλθει από τις ΜΕΘ.
Τέλος, σήμερα δεν έχουμε κανέναν καταγεγραμμένο θάνατο. Συνολικά οι θάνατοι παραμένουν 121 σε όλη τη χώρα. Οι 32 ήταν γυναίκες και οι υπόλοιποι άνδρες. Η διάμεση ηλικία των θανόντων συμπολιτών μας ήταν τα 74 έτη και το 91% είχε κάποιο υποκείμενο νόσημα ή/και ηλικία 70 ετών και άνω.
Έχουν συνολικά ελεγχθεί 56.944 κλινικά δείγματα.
Όπως είπαμε εχθές, αυτός ο ταχέως μεταδιδόμενος ιός δεν κάνει διακρίσεις και μπορεί να προσβάλλει τόσο τις μεταναστευτικές, όσο και τις τοπικές κοινότητες. Είναι ζήτημα, λοιπόν, ζωτικής σημασίας να διαγιγνώσκεται γρήγορα σε περιοχές που διαβιούν ευάλωτες ομάδες και να γίνεται η ιχνηλάτηση των επαφών και περιορισμός μετάδοσης της νόσου, όπως έγινε και στη δομή φιλοξενίας για την οποία ακούσατε.
Η έρευνα για την κατανόηση των μηχανισμών της λοίμωξης από τον ιό συνεχίζεται και σε αυτή συμβάλλουν επίσης ιατρικές ειδικότητες που δεν φαίνονται εκ πρώτης όψεως να εμπλέκονται στη διάγνωση της λοίμωξης, όπως οι παθολογοανατόμοι που είναι υπεύθυνοι για τη διάγνωση πολλών νόσων, κυρίως καρκίνων, με την εξέταση ιστικών δειγμάτων.
Πολύ πρόσφατα είδε το φως της δημοσιότητας σε ένα από τα πλέον έγκυρα διεθνή περιοδικά, μελέτη από το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ και το Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης, σχετικά με την εξέταση ιστικών δειγμάτων από ασθενείς που έπασχαν από τη νέα νόσο. Η μελέτη έδειξε την εντόπιση του ιού στα ενδοθηλιακά κύτταρα των αγγείων πολλών οργάνων, όπως η καρδιά, οι πνεύμονες, οι νεφροί, το ήπαρ και το έντερο και την υπαγωγή θανάτου σε αυτά τα κύτταρα, προγραμματισμένου κυτταρικού θανάτου, λόγω της παρουσίας του ιού.
Το εύρημα αυτό αναμένεται να μας βοηθήσει πολύ στην διαλεύκανση των μηχανισμών της λοίμωξης από τον ιό και στο γιατί αυτός ο ιός κάνει αυτή την πολυσυστηματική μορφή, όπου κατά κάποιο τρόπο προσβάλλει πολλά όργανα ταυτόχρονα.
Σήμερα στην Ειδική Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων του Υπουργείου Υγείας συζητήθηκαν σημαντικά θέματα και συζητούνται ακόμα, όπως η στρατηγική άρσης των μέτρων, έγιναν τοποθετήσεις από επιστήμονες της Επιτροπής και του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας και συστήθηκε στα πλαίσια αυτά και η Στρατηγική Επιδημιολογικής Επιτήρησης.
Από δύο διαφορετικές μαθηματικές εκτιμήσεις, επιβεβαιώνεται η σταθεροποίηση του R0 πολύ κάτω από το 1 στην ελληνική επιδημία. Οι στόχοι της επιτήρησης παραμένουν η παρακολούθηση της πορείας της επιδημίας, της γεωγραφικής εξάπλωσης και της σοβαρότητας του ιού στον πληθυσμό μας. Μας ενδιαφέρει το φορτίο της νόσου, μας ενδιαφέρουν οι τάσεις της επιδημίας στο χρόνο και μας ενδιαφέρει η χρήση αυτών των δεδομένων για τον πολύ σημαντικό στόχο: να προβλέπουμε την πορεία της καμπύλης της επιδημίας.
Έτσι, θα μπορούμε να έχουμε σωστή εκτίμηση και αποτίμηση για τα μέτρα μας και την άρση τους σε πολύ σημαντικές παραμέτρους, όπως η επάρκεια του συστήματος υγείας και φυσικά να υπάρχει και ορθή επιλογή των κατάλληλων χρονικών σημείων στα οποία πραγματοποιούνται οι αλλαγές στα μέτρα.
Φάνηκε λοιπόν από αυτήν αναλυτική συζήτηση που ακόμα συνεχίζεται, ότι τα μέτρα μας έδρασαν και ατομικά τα περισσότερα, περιορίζοντας τον κίνδυνο μετάδοσης της νόσου στην κοινότητα, αλλά και συνολικά όλα μαζί στο να μειώσουν 80% και πάνω τη διασπορά στης νόσου στην κοινότητά μας.
Ένας άλλος στόχος επιτήρησης, παραμένει η ανίχνευση και ο περιορισμός των επιδημιών σε νοσοκομειακούς χώρους, σε χώρους φροντίδας ευπαθών ομάδων ή σε χώρους φιλοξενίας ευάλωτων ομάδων ή κλειστές κοινότητες, ώστε να προστατευθούν οι ασθενείς, οι επαγγελματίες υγείας, οι ευπαθείς και οι ευάλωτες ομάδες.
Ένας τελευταίος λόγος για τον οποίο συνεχίζουμε αυτή την επιτήρηση, είναι η παρακολούθηση τυχόν ιογενών αλλαγών για επιδημιολογικούς λόγους, αλλά και για πραγματικούς λόγους, γιατί τυχόν αλλαγές θα είναι ιδιαίτερα σημαντικές όταν θα αναπτυχθεί εμβόλιο.
Σχετικά με τα σχολεία, συνεχίζεται η ειδική συζήτηση στην Επιτροπή μας. Θα ισχύσουν αυτά που σας είπα και εχθές, δεν θα παρθεί κάποια απόφαση ή ειδική εισήγηση σήμερα. Αυτό θα γίνει με ειδικό τρόπο με βάση την πορεία της επιδημίας, ώστε να προστατεύεται η υγεία των παιδιών, του οικογενειακού τους περίγυρου, των ευπαθών ομάδων και όλης της κοινωνίας.
Σχετικά με μέτρα που αφορούν σε δομές υγείας, όπως για παράδειγμα η λειτουργία τακτικών εξωτερικών ιατρείων και τακτικών χειρουργείων, σε 24 ώρες θα υπάρξει τοποθέτηση της Επιτροπής, όπως και για τη λειτουργία των σχολείων.
Θα υιοθετηθούν οδηγίες με ειδικά κριτήρια ιεράρχησης, τα οποία θα αξιολογούν οι επιτροπές νοσοκομειακών λοιμώξεων, σε συνεργασία με την Ιατρική Υπηρεσία του Νοσοκομείου, με γνώμονα τη διασφάλιση της υγείας των ασθενών, αλλά και της κανονικής λειτουργίας του Νοσοκομείου.
Επιπρόσθετα, συζητήθηκε η χρήση υφασμάτινων μασκών από τον γενικό πληθυσμό και ειδικούς πληθυσμούς, για τη φάση της σταδιακής και ελεγχόμενης άρσης των μέτρων, τη φάση δηλαδή η οποία θα ακολουθήσει.
Η Επιτροπή συζήτησε σοβαρά το ενδεχόμενο χρήσης της μάσκας, η οποία θα γίνεται σαν μία σύσταση αυτή την περίοδο, σύμφωνα με την οδηγία του ECDC. Θα αφορά κλειστούς χώρους της κοινωνίας μας και θα γίνεται με ειδική αναγνώριση των κινδύνων και της ψευδαίσθησης ασφάλειας που μπορεί να προκύψει από μαζική χρήση των μασκών και φυσικά μετά από ειδική εκπαίδευση. Θα ακολουθήσουν ειδικές οδηγίες τις επόμενες δύο ημέρες.
Επίσης, στην Επιτροπή συζητείται αυτή τη στιγμή η στρατηγική χρήση εργαστηριακών δοκιμασιών και η επέκταση των κριτηρίων ελέγχου για τα οποία θα σας ενημερώσω αύριο, καθώς και επανεξέταση της ευρείας χρήσης των ταχέων τεστ αντισωμάτων και των κριτηρίων με τα οποία θα χρησιμοποιήσουμε τέτοια τεστ σε επιδημιολογικές μελέτες. Θέλουμε, κατά κάποιο τρόπο, να μην οδηγηθούμε σε παρόμοιες καταστάσεις με αυτές που έζησαν άλλες χώρες και να χρησιμοποιήσουμε αξιόπιστες δοκιμασίες αντισωμάτων για επιδημιολογικούς σκοπούς.
Ο αγώνας όλων μας συνεχίζεται με αισιοδοξία. Με την καλή τήρηση των κανόνων υγιεινής και των μέτρων σε όλες μας τις δραστηριότητες αυτή τη στιγμή, ώστε να προχωρήσουμε με ασφάλεια και στην επόμενη φάση. Σας ευχαριστώ.
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Ευχαριστούμε, κύριε Καθηγητά. Το λόγο έχει ο κύριος Χαρδαλιάς.
Ν. ΧΑΡΔΑΛΙΑΣ: Καλησπέρα σας και από την Πολιτική Προστασία. Είναι πλέον ξεκάθαρο σε όλους, ότι τις τελευταίες εβδομάδες έχουμε πετύχει πολλά και κάθε ημέρα που περνά μας φέρνει πιο κοντά στο στόχο μας. Πρέπει, όμως, να συνεχίσουμε να είμαστε προσεκτικοί, ιδιαίτερα τώρα που όλοι περιμένουμε την έναρξη της συζήτησης σύντομα για την όποια σταδιακή άρση των μέτρων. Και αυτό γιατί, όπως επαναλαμβάνουμε συχνά, ό,τι έχουμε πετύχει μπορεί πολύ εύκολα να ανατραπεί.
Και αν κάποιοι λίγοι δύσπιστοι μπορεί να θεωρούσαν ότι είμαστε υπερβολικοί και πως κάτι τέτοιο δεν μπορεί να συμβεί, νομίζω τα καθημερινά γεγονότα τους διαψεύδουν.
Όπως γνωρίζετε, είχαμε να αντιμετωπίσουμε τις προηγούμενες ώρες, και αντιμετωπίζουμε, μία συγκεκριμένη κατάσταση που αφορά στην περιοχή στο Κρανίδι. Δεν έχω κάτι περισσότερο να ενημερώσω από αυτά για τα οποία έχω ήδη ενημερώσει μετά τις αλλεπάλληλες συσκέψεις. Επιστρέψαμε με 177 δείγματα τα οποία είναι σε φάση επεξεργασίας αυτή τη στιγμή στα εργαστήρια, αφορούν σε 177 δυνητικές επαφές, high ή low risk και των φιλοξενούμενων στη δομή.
Και μέσα από αυτά τα αποτελέσματα θα μπορέσουμε να αξιολογήσουμε, να σταθμίσουμε και να προτεραιοποιήσουμε τα μέτρα τα οποία μέχρι σήμερα έχουμε πάρει.
Θέλω να επαναλάβω, να κάνω έκκληση και παράκληση σε όλους τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής, να παραμείνουν στο σπίτι. Είναι πολύ σημαντικό αυτό για να μπορέσουμε να διαφυλάξουμε την υγεία των ανθρώπων που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες και αν υπάρχει οποιαδήποτε διασπορά να εξασφαλίσουμε το ότι αυτή δεν θα είναι εκτεταμένη.
Από εκεί και πέρα, παρακολουθούμε, σε συνεργασία με το Υπουργείο Μετανάστευσης και το Υπουργείο Υγείας, τα πραγματικά δεδομένα και αντιλαμβάνεστε ότι όλη αυτή η κατάσταση είναι μία δυναμική κατάσταση, στην οποία κάθε νέο δεδομένο μάς βοηθάει να πάρουμε τις αποφάσεις για το επόμενο βήμα.
Επίσης, να επαναλάβω για ακόμη μία φορά ότι τα περιοριστικά μέτρα ισχύουν στο ακέραιο μέχρι τις 27 Απριλίου. Αυτό σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι λήγουν στις 28 Απριλίου και ότι από την επόμενη Τρίτη επιστρέφουμε στους γνώριμους ρυθμούς. Η επιστροφή θα είναι σταδιακή και βέβαια πρέπει να είναι ξεκάθαρο ότι η σταδιακή άρση των μέτρων δεν σημαίνει ότι θα σταματήσουμε να έχουμε κρούσματα.
Όπως έχουμε πει αρκετές φορές, στους επόμενους μήνες θα χρειαστεί πολλές φορές, και ανάλογα με τις εξελίξεις, είτε να πατάμε φρένο, είτε να επιστρέφουμε στη λήψη κάποιων περιοριστικών μέτρων, εφόσον προκύπτουν επιδημιολογικά δεδομένα. Δεδομένα τα οποία θα αξιολογούνται σε καθημερινή βάση, πάντα σε συνεργασία με την επιστημονική κοινότητα.
Οδηγός μας ήταν και είναι αποκλειστικά η προστασία της ζωής των πολιτών και σε αυτό δεν επιτρέπεται καμία χαλάρωση, κανένας εφησυχασμός. Αν υπάρχει κάτι που διδάσκει η εμπειρία από το Κρανίδι, είναι το πόσο μεταδοτικός είναι αυτός ο ιός και το πόσο εύκολα και γρήγορα μπορεί να γίνει ζημιά αν χαλαρώσουμε και, κυρίως, αν δεν τηρηθούν τα μέτρα και οι κανόνες υγιεινής που πρέπει να ακολουθούμε στο εξής.
Η Κυβέρνηση μεθοδικά και λαμβάνοντας υπόψη όλα τα δεδομένα, επεξεργάζεται ολοκληρωμένο σχέδιο, το οποίο θα παρουσιάσει ο Πρωθυπουργός την ώρα που πρέπει.
Όπως και για την εφαρμογή των μέτρων, έτσι και για τη σταδιακή άρση τους, να είστε σίγουροι ότι θα υπάρχει έγκυρη, υπεύθυνη, καθημερινή ενημέρωση των πολιτών σε κάθε βήμα.
Πρέπει να είναι σαφές ότι το μόνο μέτρο που αίρεται από την επόμενη εβδομάδα, είναι ότι στις 27 Απριλίου θα ανοίξουν τα υποθηκοφυλακεία έμμισθα, αλλά και άμισθα. Επίσης, ανοίγουν τα Ειρηνοδικεία και τα Πρωτοδικεία για συγκεκριμένες διαδικασίες, όπως για παράδειγμα η κίνηση των συναινετικών προσημειώσεων. Σημειώνεται ότι για την ελαχιστοποίηση των όποιων φαινομένων συνωστισμού, η διαδικασία συναινετικών προσημειώσεων θα γίνεται μέσω των Γραμματειών, χωρίς τη συμμετοχή των διαδίκων.
Θα ήθελα επίσης να υπενθυμίσω ότι για να αποφευχθεί ο συνωστισμός στις τράπεζες, οι συντάξεις και αυτό το μήνα θα καταβληθούν σε διαφορετικές ημερομηνίες.
Συγκεκριμένα, μέρος των συνταξιούχων του ΙΚΑ, του ΟΤΕ και των τραπεζών έλαβαν τις συντάξεις τους σήμερα 22 Απριλίου, ενώ οι υπόλοιποι θα τις λάβουν στις 4 Απριλίου. Η πληρωμή γίνεται με βάση τον τελευταίο αριθμό του ΑΜΚΑ τους. Οι συνταξιούχοι ΟΑΕΕ, ΟΓΑ και ΕΤΑΑ θα λάβουν τις συντάξεις τους 27 Απριλίου, οι συνταξιούχοι του ΝΑΤ, του Δημοσίου, της ΔΕΗ και του ΕΤΑΠ-ΜΜΕ στις 29 Απριλίου.
Αγαπητοί μου συμπολίτες, κυρίες και κύριοι,
Η προσπάθειά μας, ναι, αποδίδει. Το αποτέλεσμα όμως είναι ακόμα εύθραυστο. Για αυτό και πρέπει να το διαφυλάξουμε. Και ο τρόπος για να το πετύχουμε είναι ένας. Συνεχίζουμε να τηρούμε τα μέτρα, συνεχίζουμε να ακολουθούμε πιστά τις οδηγίες των ειδικών, τόσο τώρα, όσο και κατά τη διάρκεια της σταδιακής άρσης τους.
Πρέπει να παραμείνουμε προσηλωμένοι στο στόχο, όσο κουραστικό, όσο δύσκολο και αν φαίνεται κάποιες στιγμές αυτό. Συνεχίζουμε να μένουμε στο σπίτι, για να μπορέσουμε να βγούμε επιτέλους νικητές. Σας ευχαριστώ.
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Ευχαριστούμε κύριε Υπουργέ. Να περάσουμε σε ερωτήσεις.
Ε. ΦΟΥΣΕΚΗ: Απέναντι στην προοπτική σταδιακής άρσης των περιοριστικών μέτρων, είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε το ενδεχόμενο αύξησης των κρουσμάτων; Οι περιορισμοί θα αίρονται για χρονικό διάστημα 14 ημερών, ώστε να υπάρχει έλεγχος τυχόν επιπτώσεων, καθώς δεν υπάρχουν αξιόπιστα τεστ αντισωμάτων; Περιπτώσεις όπως το Κρανίδι επηρεάζουν το χρόνο άρσης των μέτρων;
Σ. ΤΣΙΟΔΡΑΣ: Είναι δύο τρία πράγματα διαφορετικά. Να πούμε εδώ ότι πρώτον, με βάση τις μαθηματικές μας εκτιμήσεις, οι οποίες είναι πάρα πολύ ασφαλείς και βασίζονται και στα πραγματικά καταγεγραμμένα κρούσματα και στις νοσηλείες και στους θανάτους και στο πώς τα μέτρα επηρέασαν την πορεία της επιδημίας στη χώρα μας. Έχουμε φτιάξει προβλέψεις για το πώς μπορεί να επηρεαστεί η καμπύλη της επιδημίας, αυτό που είπα στην ανακοίνωση.
Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι με μεγάλη ασφάλεια που βασίζεται στα μαθηματικά, μπορούμε να πούμε ότι σε 7 ή σε 15 ημέρες, ανάλογα με τους αριθμούς που θα καταγράφουμε μετά τη χαλάρωση ενός μέτρου, περιμένουμε να δούμε αυτό και αυτό στις νοσηλείες, στις ΜΕΘ, στην πορεία του ιού στη χώρα.
Όσον αφορά το δεύτερο σκέλος της ερώτησης, βέβαια, αυτό μπορεί να γίνει και ανά 7 ή 15 ημέρες, ιδιαίτερα όσο περισσότερα δεδομένα έχεις. Και για αυτό θα βοηθήσει και ο πιο μαζικός εργαστηριακός έλεγχος, τα κριτήρια του οποίου συζητούμε τώρα στην Επιτροπή. Θα μας βοηθήσει να παίρνουμε ακόμα πιο σαφή εικόνα για το τι θα ακολουθήσει, ώστε να μπορούμε να παίρνουμε αποφάσεις και πιο γρήγορα. Οι 15 ημέρες είναι ένα όριο, για άλλους είναι 21. Όσο περισσότερη ακρίβεια έχεις στα δεδομένα σου και όσο περισσότερο καλή καταγραφή της πορείας της επιδημίας στη χώρα έχεις, τόσο μπορείς να μειώνεις αυτό το διάστημα και να το φτάνεις και στις 7 ημέρες.
Και όσον αφορά το αν γεωγραφικά θα υπάρχουν κάποια κριτήρια ή αν υπάρχουν τοπικές αναζωπυρώσεις σε κάποιες συγκεκριμένες περιοχές. Το ζήσαμε αυτό στην πρώτη φάση της επιδημίας και αντιμετωπίσαμε τέτοιες εξάρσεις. Θα θυμάστε όλοι την εισαγωγή κρουσμάτων από κάποιες περιοχές εκτός Ελλάδος.
Ναι. Η απάντηση είναι ναι, ότι μπορεί να επηρεάσει την εφαρμογή ή τα καινούργια μέτρα σε κάποιες περιοχές, ιδιαίτερα αν έχεις μαζικές εισαγωγές κρουσμάτων ή μαζικές επιδημίες, οι οποίες αφορούν όμως και την κοινότητα. Είναι πάρα πολύ εύκολο μια κλειστή δομή και μια επιδημία τέτοιου τύπου να περάσει και στην κοινότητα, και από την κλειστή δομή καμιά φορά. Οπότε θέλει προσοχή.
Νομίζω θα υπάρξουν γεωγραφικά κριτήρια και θα παρακολουθούμε την εικόνα σε όλη τη χώρα. Είναι σαφές ότι αυτή η πρώτη φάση της επιδημίας ήταν η πιο μαζική, η επέλαση της επιδημίας στα μεγάλα αστικά κέντρα, ιδιαίτερα στην Αθήνα, την μητροπολιτική περιοχή της Αθήνας και στη Θεσσαλονίκη και ακολούθησαν όλες οι άλλες περιοχές.
Θα δούμε πώς θα είναι τα πράγματα στο μέλλον και πιστεύω ότι θα είμαστε έτοιμοι να αντιδράσουμε. Θα έχουμε πολύ περισσότερη εμπειρία. Μαζέψαμε πάρα πολλή εμπειρία από αυτή την πρώτη φάση και πολύ περισσότερη ετοιμότητα σαν σύστημα υγείας, σαν Πολιτεία, σαν ηγεσία, να ανταποκριθούμε στις αυξημένες απαιτήσεις που έχουν τέτοιες τοπικές επιδημίες με αυτό το νέο ιό.
Κ. ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΚΟΥ: Κύριε Καθηγητά, έχουμε ακούσει για παραπάνω από μία προτάσεις ως προς το άνοιγμα των σχολείων. Ποια είναι η δική σας εισήγηση και ποια η τοποθέτησή σας ως προς την ασφαλέστερη έναρξη των μαθημάτων, καθολική έναρξη ή σταδιακά ανά τάξη;
Σ. ΤΣΙΟΔΡΑΣ: Παρακολουθούμε τις εξελίξεις σχετικά με αυτό το θέμα, είναι πολύ σημαντικό θέμα και φαντάζομαι απασχολεί και πάρα πολύ κόσμο, ακούω ότι απασχολεί πάρα πολύ κόσμο. Είναι σαφές σε εμένα ότι τα παιδιά κινδυνεύουν λιγότερο. Τα μικρά παιδιά κινδυνεύουν ακόμα λιγότερο. Ο ρόλος τους στη διασπορά και στη μετάδοση της νόσου δεν φαίνεται να είναι πολύ μεγάλος από διεθνείς μελέτες.
Εγώ έχω τη συγκεκριμένη τοποθέτηση ότι η κοινωνία κάποια στιγμή πρέπει να ανοίξει και θα ανοίξει από τις λιγότερο ευπαθείς ομάδες, όπως είναι τα παιδιά. Παρ’ όλα αυτά είμαι μέλος μιας Επιτροπής, το συζητούμε. Τα κριτήρια του αν θα ανοίξουν τα σχολεία ή όχι, εξαρτώνται πάρα πολύ και από το τι επηρεάζεται και τι ακολουθεί αυτό το άνοιγμα των σχολείων, τις οικογένειες που υπάρχουν από πίσω, το αν οι οικογένειες αυτές έχουν ευπαθή ομάδα, όπως είπα και εχθές, στον περίγυρό τους, το αν δίνεται η ευκαιρία σε αυτά τα παιδιά να έχουν τη δυνατότητα παρακολούθησης των μαθημάτων με τον τρόπο που γινόταν ως τώρα, ώστε να αποφευχθεί η πιθανή έκθεση ευπαθών ομάδων, το αν υπάρχει τρόπος αυτές οι ευπαθείς ομάδες να απομακρυνθούν από τον οικογενειακό περίγυρο σε ένα πιο ασφαλές περιβάλλον. Πιστεύουμε ότι έγινε και με μαζικό τρόπο και σε αυτή την πρώτη φάση της επιδημίας.
Άρα είναι πολλοί οι παράγοντες. Αυτό που έγινε σήμερα είναι ότι συζητήσαμε το πόσο επέδρασε το κλείσιμο των σχολείων, αν μπορεί αυτό να αποτυπωθεί με κάποιο νούμερο, κάποιον αριθμό, στην όλη αντιμετώπιση της πανδημίας. Φαίνεται ότι είχε μια επίδραση, σας είπα ότι όλα τα μέτρα μαζί δούλεψαν σε ένα ποσοστό 80% και πάνω. Φαίνεται ότι υπήρξε μια επίδραση εκεί της τάξεως του 15%, 20%, κάπου εκεί, χωρίς να μπορεί να το πει κανείς με σαφήνεια 100%.
Θα δούμε και έχουμε την ευτυχία να έχουμε ένα μαθηματικό εργαλείο για το πώς το άνοιγμα των σχολείων, εάν αυτό κριθεί και υπάρξει αντίστοιχη εισήγηση από την Επιτροπή τις επόμενες 48 ώρες, θα επηρεάσει την πορεία της επιδημικής καμπύλης στη χώρα μας πολύ γρήγορα. Έχουμε πλέον τη δυνατότητα αυτή, να το πούμε.
Άρα έχετε δει να έχουν υιοθετηθεί αντίστοιχες στρατηγικές σε άλλες χώρες, με χειρότερους αριθμούς από τους δικούς μας. Εμένα δε με βρίσκει αντίθετο μια τέτοια στρατηγική, αλλά θα περιμένω και τη συνολική τοποθέτηση της Επιτροπής.
Πρέπει να εισηγηθούμε όλοι μαζί, δεν πρέπει να βιαστούμε. Ο καθένας μας έχει την ατομική του ευθύνη και τοποθέτηση για κάποια πολύ σημαντικά μέτρα και θεωρώ ότι θα πρέπει να γίνει σε συνεργασία αυτή η εισήγηση. Δεν θα είναι κάποια δική μου τοποθέτηση και μόνο.
Μ. Ν. ΓΕΩΡΓΑΝΤΑ: Πώς θα διασφαλιστεί ότι την επόμενη μέρα θα τηρούνται βασικά μέτρα προφύλαξης σε ιδιωτικές επιχειρήσεις και σχολεία; Σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες όπου άνοιξαν τα σχολεία, η παράδοση των μαθημάτων γίνεται σε ανοιχτούς χώρους, οι σχολικές αίθουσες έχουν αναδιαταχθεί και οι μαθητές εισέρχονται από διαφορετικές εισόδους. Στην Ελλάδα πολλά σχολικά κτίρια έχουν κοινό προαύλιο για Γυμνάσιο και Λύκειο. Πώς θα γίνει η επάνοδος;
Σ. ΤΣΙΟΔΡΑΣ: Όλα αυτά ανήκουν σε αυτό που συζητούσαμε σήμερα και θα συνεχίσουμε να συζητάμε και θα συζητήσουμε και αύριο. Είναι τα ειδικά κριτήρια με τα οποία θα μπορούσε να γίνει ένα άνοιγμα των σχολείων και οι ειδικές προϋποθέσεις, οι οποίες φυσικά σε καμία περίπτωση δεν αναιρούν την αυστηρή τήρηση των μέτρων υγιεινής.
Και μάλιστα, νομίζω ότι έχουν γίνει και έχουν αρχίσει να γίνονται συνείδηση και των μικρών παιδιών τα μέτρα υγιεινής σε όλη αυτή την πρώτη φάση. Ήταν ένα από τα κύρια οφέλη που πήραμε σαν κοινωνία, που πήραμε σαν οικογένεια, που πήραμε στην καθημερινότητά μας, η χρήση των μέτρων υγιεινής.
Και δεν πρέπει να ατονήσει, είναι πάρα πολύ σημαντικό, το είπα και χθες, ότι όλο αυτό το πλαίσιο της επανόδου μας στη μερική κανονικότητα, θα γίνει με αυστηρή τήρηση των μέτρων υγιεινής. Ακόμα και η μάσκα, για την οποία υπάρχει αυτή τη στιγμή μία αρχική σύσταση και συζητούμε τις προδιαγραφές με τις οποίες θα την εισηγηθούμε, θα θυμάστε ότι εμείς οι ίδιοι είπαμε πριν λίγες εβδομάδες να μην γίνει ευρέως, γιατί βλέπαμε τη μείωση της επιδημίας στην κοινότητα. Αλλά αυτή τη στιγμή θα χρησιμοποιήσουμε σαν ένα επιπρόσθετο για να καλύψουμε και αυτό το ενδεχόμενο μεταφοράς του ιού, από κάποιον ο οποίος είναι ασυμπτωματικός σε έναν άλλο, σε έναν κλειστό χώρο. Να μη δώσουμε καμία ευκαιρία σε αυτό τον ιό, όσο το δυνατόν λιγότερες ευκαιρίες σε αυτό τον ιό να μεταδοθεί.
Αλλά και εκεί θα πρέπει να γίνει με πολλή προσοχή. Η ψευδαίσθηση της ασφάλειας μίας μάσκας, η ψευδαίσθηση της ασφάλειας ενός μέτρου το οποίο αφορά και μόνο την απόσταση, χωρίς να τηρούνται τα μέτρα υγιεινής, δεν σε βοηθά. Θεωρώ ότι πιθανώς όλοι να πρέπει να έχουμε στην τσέπη μας ένα αντισηπτικό μαντηλάκι, ένα αντισηπτικό υγρό και να πλένουμε πολύ καθαρά τα χέρια μας.
Είναι αδύνατον να διανοηθώ, και το λέει και το ευρωπαϊκό CDC, να χρησιμοποιεί κανείς μάσκα χωρίς να έχει βάλει πρώτα αντισηπτικό στα χέρια του. Ή να την βγάζει χωρίς να έχει βάλει πρώτα αντισηπτικό στα χέρια του, να έχει πλύνει καθαρά τα χέρια του. Γιατί η επαφή με το πρόσωπο είναι κύριο μήνυμα, το οποίο μπορεί πάρα πολύ εύκολα να αλλάξει όταν χρησιμοποιεί κανείς μία υφασμάτινη μάσκα με λάθος τρόπο. Άρα θέλει πάρα πολλή προσοχή.
Το διάλειμμα των σχολείων φυσικά και θέλει προσοχή. Βλέπετε ότι το να μπαίνουν τα παιδιά από διαφορετικές πόρτες, πιστέψτε με, είναι θέματα που μας απασχολούν και εμάς. Δεν είναι κάτι το οποίο αν αποφασιστεί, θα αποφασιστεί ελαφρά τη καρδία ή χωρίς κανόνες. Θα γίνει με κανόνες. Και οι κανόνες θα είναι πολύ προσεκτικοί και θα αφορούν φυσικά και τα μέτρα υγιεινής και σε αυτούς τους χώρους και στους χώρους εργασίας και στα σχολεία.
Π. ΚΑΡΛΑΤΗΡΑ: Κύριε Καθηγητά, θεωρείτε πως η επαναλειτουργία των σχολείων θα σημάνει ουσιαστικά την επάνοδο στην κοινωνικοοικονομική κανονικότητα και κατ’ επέκταση στη σταδιακή οικοδόμηση της ανοσίας της κοινότητας, που όπως μας έχετε πει θα βοηθήσει σε ένα ενδεχόμενο νέο κύμα κορονοϊού στη χώρα μας;
Σ. ΤΣΙΟΔΡΑΣ: Νομίζω ότι όλα τα μέτρα έχουν την οικονομική και την κοινωνική παράμετρο και την παράμετρο της δημόσιας υγείας. Εμάς, σαν επιστήμονες, μας ενδιαφέρει η Δημόσια Υγεία. Για τα οικονομικά μεγέθη και τις επιπτώσεις της άρσης ή της χαλάρωσης ή της τοποθέτησης νέων περιοριστικών μέτρων, τοποθετούνται άλλες ομάδες. Εμείς τα εξετάζουμε και αυτά, αλλά δίνουμε μεγαλύτερη βαρύτητα στη Δημόσια Υγεία. Για εμάς αυτή τη στιγμή, αυτό έχει την καθοριστική σημασία και νομίζω αυτό ακολουθήσαμε ως τώρα ως πολιτική και δεν διαψευστήκαμε.
Σίγουρα το άνοιγμα των σχολείων συνοδεύεται από ένα σημαντικό οικονομικό όφελος για κάποιες νέες οικογένειες, ανθρώπους που έχουν τις δουλειές τους και οι οποίοι έμειναν σπίτι για να προσέχουν τα παιδιά τους.
Πιστέψτε με είναι πολύ σημαντική παράμετρος, αλλά εμάς μας ενδιαφέρει περισσότερο η Δημόσια Υγεία και τι αντίκτυπο θα έχει αυτό στη Δημόσια Υγεία, στην επάρκεια του συστήματος υγείας, στις ευπαθείς ομάδες που θα είναι σε αυτό τον περίγυρο. Το είπα και προηγουμένως. Δεν θέλω να επαναλαμβάνω τα ίδια πράγματα.
Α. ΠΑΠΑΔΟΜΑΡΚΑΚΗ: Καθώς τα νέα κρούσματα φθίνουν και τα καινούργια περιστατικά είναι πλέον εστιασμένα σε οριοθετημένες χωροταξικά περιοχές, μπορούμε πλέον να αισιοδοξούμε ότι περιορίσαμε τον ιό δραστικά και δεν υπάρχει πλέον στην κοινότητα ή χρειάζεται να το επιβεβαιώσουμε; Την επόμενη ημέρα πώς θα αποφύγουμε δεύτερο κύμα από πιθανά εισαγόμενα περιστατικά, όταν το σύστημα υγείας θα έχει ανοίξει και θα καλύπτει τακτικά περιστατικά; Θα υπάρξει νοσοκομείο μόνο για τον κορονοϊό στη διάρκεια του καλοκαιριού;
Σ. ΤΣΙΟΔΡΑΣ: Δεν ξέρω, μπορεί να τοποθετηθεί και ο Υπουργός, αλλά να πω τα δύο-τρία βασικά πράγματα που νομίζω σχετίζονται με την ερώτηση. Ναι, έχουμε πετύχει τη μείωση της επιδημίας. Όλοι μαζί την πετύχαμε. Ναι, έχει μειωθεί η διασπορά στον πληθυσμό και η επιδημία φθίνει, μειώνεται, σβήνει.
Μπορεί να φτάσει στο 0, στους μηδενικούς αριθμούς μία τέτοια επιδημία; Σήμερα με πολλή χαρά σας ανακοινώσαμε ότι δεν είχαμε κανένα θάνατο. Για εμάς είναι μια τεράστια ανακούφιση αυτό το πράγμα. Να μην μιλάμε εδώ πέρα για θανάτους, να μιλάμε για ζωές που σώζονται.
Είναι αδύνατο να σβήσει μία τέτοια επιδημία, όταν υπάρχει εισαγωγή της επιδημίας από άλλες περιοχές, όταν υπάρχουν «μικρές φωτιές», όπως τις ονομάζω εγώ, που σιγοκαίνε και δεν πάρει κανείς τα μέτρα του έγκαιρα. Είδατε ότι λέγαμε: αν έχεις το παραμικρό σύμπτωμα, απομονώσουμε. Να αισθάνεσαι ότι είσαι φορέας του ιού. Αυτό δεν καταργείται σαν μήνυμα. Ιδιαίτερα όσο παλεύουμε και με την άρση των μέτρων και οποιαδήποτε χαλάρωση μπορεί να οδηγήσει σε επάνοδο της επιδημίας, την οποία θα παρακολουθούμε με μαθηματικά κριτήρια, θα παρακολουθούμε με αυξημένο testing.
Θα παρακολουθούμε με ορο-επιδημιολογικές μελέτες, οι οποίες θα δείχνουν τυχόν παρουσία του ιού σε περισσότερο και σε μεγαλύτερο βαθμό, σε κάποια από τα γεωγραφικά διαμερίσματα της χώρας, στα οποία μπήκαν και πιο αυστηρά μέτρα – ο Υπουργός τα ξέρει καλύτερα – και στα οποία οι άνθρωποι συμμορφώθηκαν. Εκεί μπορούμε να δούμε πολύ περισσότερη κυκλοφορία του ιού και με μεγαλύτερη συλλογική ανοσία.
Θέλει λοιπόν πολλή προσοχή στο να πεις ότι μηδένισα, έσβησα την επιδημία αυτή τη στιγμή. Και ιδιαίτερα όσο θα ανοίγει η χώρα και τα μέτρα θα χαλαρώνουν, θα υπάρχουν και περισσότερες ευκαιρίες διασποράς του ιού, από κάποιον ο οποίος ενδεχομένως είναι ασυμπτωματικός ή κάποιον ο οποίος έχει ελαφρά συμπτώματα και τα παρέβλεψε ως μη όφειλε, να το πω αυτό, και θα μπορεί να υπάρξουν ευκαιρίες διασποράς. Για αυτό θα είναι η συνεργασία των μαθηματικών, των επιδημιολόγων, των κλινικών γιατρών και οι αντοχές του συστήματος υγείας από την άλλη μεριά.
Δεν θέλω να τίθεται το ηθικό δίλημμα το οποίο, πιστέψτε με και εμείς το έχουμε πάρα πολύ, το ότι επενδύω στη σταδιακή συλλογική ανοσία βλέποντας τις αντοχές του συστήματος υγείας. Είναι αδύνατον να μην εκτεθούμε στον ιό, είναι πάρα πολύ δύσκολο. Θα πρέπει να απομονωθούμε κυριολεκτικά και να μην έχουμε καμία επαφή με τον έξω κόσμο.
Και νομίζω αυτό είναι στα όρια του αδυνάτου για τις περισσότερες χώρες και δεν πρόκειται να γίνει. Αυτό που θα γίνει, είναι σταδιακά θα εκτεθούμε στον ιό. Αποφύγαμε σε αυτή την πρώτη φάση το να εκτεθούμε όλοι μαζί. Αποφύγαμε το να νοσήσουμε όλοι μαζί και να δούμε τραγική πίεση στο σύστημα υγείας, όπως είδαν φίλες χώρες με αντίστοιχα τραγικά νούμερα στους νεκρούς, στις εισαγωγές στις ΜΕΘ, την ανεπάρκεια δυνατών, να το τονίσω αυτό, συστημάτων υγείας να ανταποκριθούν στην αυξημένη ζήτηση.
Θεωρώ ότι είναι μια τεράστια επιτυχία για τη χώρα μας αυτό. Και θα προχωρήσουμε έτσι. Αλλά σταδιακά, η κοινωνία πρέπει να ανοίξει. Είναι αδύνατον να μείνεις περιορισμένος και κλεισμένος και να περιμένεις το πότε θα φτιαχτεί ένα εμβόλιο, το οποίο μπορεί να μην είναι και ποτέ αποτελεσματικό.
Πρέπει να είμαστε πολύ επιφυλακτικοί και πολύ σταδιακοί σε αυτή την ελεγχόμενη επάνοδο της χώρας στη μερική κανονικότητα, χρησιμοποιώντας τις μαθηματικές μας εκτιμήσεις και την επάρκεια του συστήματος υγείας. Αυτό είναι η επιστήμη, έτσι πορευτήκαμε ως τώρα έτσι θα πορευτούμε και από εδώ και πέρα.
Β. ΚΟΝΤΟΖΑΜΑΝΗΣ: Σαφέστατα και το σύστημα υγείας θα είναι σε ετοιμότητα να αντιμετωπίσει οποιαδήποτε περιστατικά και κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Δεν εφησυχάζουμε και θα συνεχίσουμε να προετοιμάζουμε το σύστημα υγείας για πιθανή δυσμενή εξέλιξη. Δεν υπάρχει μια μέρα που θα πούμε ότι τελείωσε ο κορονοϊός σταματάμε ή να γκρεμίσουμε ότι χτίσαμε μέχρι τώρα στο σύστημα υγείας.
Το σύστημα υγείας θα συνεχίσει να ενισχύεται περαιτέρω για να αντιμετωπίσει τέτοια περιστατικά, αλλά ταυτόχρονα, όπως είπαμε ήδη τις προηγούμενες ημέρες, θα ξεκινήσει να επανέρχεται σε κανονικούς ρυθμούς με συγκεκριμένους κανόνες, με όρους και προϋποθέσεις.
Ανά πάσα στιγμή θα είμαστε σε ετοιμότητα να αντιμετωπίσουμε οποιαδήποτε κατάσταση και ναι, θα υπάρχουν και δομές οι οποίες θα λειτουργούν συνέχεια αποκλειστικά για τον COVID-19.
Ε. ΤΣΙΒΙΚΑ: Κύριε Τσιόδρα, σύμφωνα με στελέχη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, η COVID-19 μπορεί μεν να προκαλεί ανάπτυξη αντισωμάτων, αλλά η ανίχνευσή τους στο αίμα δεν συνεπάγεται αυτομάτως ανοσία εναντίον του SARS-CoV-2. Κατά συνέπεια δεν είναι ενδεικτική ούτε των πιθανοτήτων που έχει κανείς να ξαναμολυνθεί από τον ιό. Από την άλλη πλευρά, στα αρχικά στάδια της λοίμωξης, οι εργαστηριακοί έλεγχοι δεν ανιχνεύουν το 100% των μολυσμένων. Με βάση αυτά τα στοιχεία, πόσο αξιόπιστο και ασφαλές μπορεί να είναι το λεγόμενο «υγειονομικό διαβατήριο» με το οποίο, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, θα ταξιδεύουν οι τουρίστες στην Ελλάδα;
Σ. ΤΣΙΟΔΡΑΣ: Ναι, νομίζω η δημοσιογράφος θέτει αυτό το θέμα της επιστημονικής αβεβαιότητας για το θέμα των αντισωμάτων και το αν προξενούν ή όχι ανοσία σε κάποιον που τα έχει. Αυτή τη στιγμή, αυτό που μπορούμε να πούμε με ασφάλεια, είναι ότι από τα δεδομένα από άλλους κορονοϊούς, θεωρούμε ότι θα υπάρξει ανοσία σε αυτούς τους ανθρώπους για τουλάχιστον ένα χρόνο. Τώρα, το αν επιβεβαιωθεί αυτό θα το δούμε στις μελέτες που θα ακολουθήσουν τους επόμενους μήνες.
Νομίζω ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας διατηρεί τις επιφυλάξεις του, γιατί θέλει να μιλάει πάντα εκ του ασφαλούς και έτσι έχει κινηθεί μέχρι τώρα σε αυτή την επιδημία και σε άλλα θέματα και νομίζω είναι σωστό να μιλάμε εκ του ασφαλούς και να μην προτρέχουμε σε προβλέψεις για το τι σημαίνει ή όχι η παρουσία αντισωμάτων.
Δεν έχουμε αυτή τη στιγμή επιστημονικά δεδομένα ότι αυτοί που έχουν περάσει τη νόσο έχουν ξανακολλήσει. Κάποιοι από αυτούς εξακολουθούν να έχουν θετική παρουσία του ιού με τις μοριακές εργαστηριακές τεχνικές για μεγάλο χρονικό διάστημα. Όχι πολλοί. Είναι λίγοι άνθρωποι οι οποίοι διατηρούν θετική την ανίχνευση του ιού για ένα μήνα.
Δεν ξέρουμε τι ακριβώς σημαίνει αυτό και αν σημαίνει δυνατότητα να μολύνεις τους άλλους. Μάλλον δεν σημαίνει δυνατότητα να μολύνεις τους άλλους, με τα μέχρι τώρα επιστημονικά δεδομένα, από πολύ αξιόπιστες επιστημονικές ομάδες που δουλεύουν στη Γερμανία.
Θέλω να πω εδώ όμως, ότι προβλέπω ότι θα χρησιμοποιείται συνδυασμός των δύο στο μέλλον, τόσο του μοριακού διαγνωστικού ελέγχου όσο και του αντισωματικού ελέγχου, στην προσπάθεια να ανιχνεύσεις γρήγορα ένα περιστατικό και να το ιχνηλατήσεις, να ιχνηλατήσεις τις επαφές του, να το απομονώσεις και να διατηρήσεις την επιδημία σε έλεγχο στον χώρο τον οποίο την ανιχνεύεις.
Οι εργαστηριακές αβεβαιότητες όσο περνάει ο καιρός ξεπερνιούνται, κάποια τεστ αποδεικνύονται πολύ περισσότερο αξιόπιστα από άλλα. Ήδη έχουμε κάποια προκαταρκτικά δεδομένα από τις ευρωπαϊκές αρχές για κάποια ταχεία τεστ και θα δούμε ακόμα περισσότερα.
Και ο μοριακός έλεγχος παραμένει αυτή τη στιγμή ο πιο αξιόπιστος εργαστηριακός έλεγχος για να ανιχνεύσει κανείς τη νόσο, ακόμα και αν δεν την ανιχνεύει στην περίοδο επώασης, ακόμα και αν έχουμε, και στην Πατρίδα μας είχαμε, αρχικά αρνητικό έλεγχο, ο οποίος μετά επιβεβαιώθηκε.
Για αυτό είναι σημαντική σε όλη την κλινική ιατρική η παρακολούθηση του ασθενούς. Για αυτό είναι σημαντικό όταν έχεις μία αμφιβολία να επανελέγχεις, έτσι; Δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή κάποιο «διαβατήριο» το οποίο θα χρησιμοποιηθεί, τουλάχιστον με τα επιστημονικά δεδομένα, έτσι;
Άλλο τι ακούτε και για τις πολιτικές τοποθετήσεις νομίζω, από ξένα κράτη πάντα, το τονίζω, έτσι; Ότι θα υπάρξει κάποιο «διαβατήριο» που θα σου δίνει την ελευθερία να πηγαίνεις από κάποιο χώρο σε κάποιον άλλο. Το διαβατήριο είναι πάντα η αυστηρή τήρηση των κανόνων υγιεινής. Είναι η απομόνωση όταν έχω τα συμπτώματα. Είναι η τήρηση της υγιεινής των χεριών σε κάθε μας μικρή δραστηριότητα. Όταν τα τηρείς αυτά, και το είδαμε πιστέψτε με φέτος, εγώ πιστεύω ότι μέρος της μείωσης της γρίπης στην Πατρίδα μας, ήταν γιατί τηρήσαμε και τα μέτρα για τον κορονοϊό.
Θα δείτε ότι θα επιδράσει ευεργετικά και σε άλλες ιώσεις που μας ταλαιπωρούν, όλη αυτή η αλλαγή στη φιλοσοφία μας. Άρα αυτό θα είναι το διαβατήριό μας για το μέλλον.
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Σας ευχαριστούμε πολύ.