Παρωτίτιδα

Γενικές Πληροφορίες

Η παρωτίτιδα είναι οξεία ιογενής νόσος που οφείλεται στον ιό της παρωτίτιδας.

Κλινικές εκδηλώσεις

Τα πρόδρομα συμπτώματα δεν είναι ειδικά και περιλαμβάνουν μυαλγία, ανορεξία, κακουχία, κεφαλαλγία και ελαφρά πυρετική κίνηση. Η παρωτίτιδα είναι η συνηθέστερη κλινική εκδήλωση και συμβαίνει σε 30%-40% των πασχόντων. Η διόγκωση της παρωτίδας συνήθως είναι ετερόπλευρη και κατά κανόνα γίνεται αμφοτερόπλευρη σε 3-4 ημέρες στο 70-90%. Αν η διόγκωση είναι μεγάλη ο ασθενής παραπονείται για ωταλγία και πόνο στη μάσηση. Μερικές φορές διογκώνονται οι υπογνάθιοι και οι υπογλώσσιοι σιελογόνοι αδένες παράλληλα με τις παρωτίδες ή και μεμονωμένα. Ένα ποσοστό 20% των πασχόντων είναι ασυμπτωματικοί ενώ ένα ποσοστό 40%-50% μπορεί να έχει μη ειδικά συμπτώματα. Η ασυμπτωματική λοίμωξη είναι συχνότερη στους ενήλικες παρά στα παιδιά.

Επιπλοκές

Συμμετοχή του ΚΝΣ με τη μορφή άσηπτης μηνιγγίτιδας είναι συχνή και συμβαίνει ασυμπτωματικά σε 50%-60% των ασθενών. Συμπτωματική μηνιγγίτιδα συμβαίνει σε ένα ποσοστό 10-15% των ασθενών, διαρκεί 3-10 ημέρες και υποχωρεί χωρίς υπολειμματικές βλάβες. Η επιπλοκή αυτή είναι συχνότερη σε ενήλικες παρά σε παιδιά και στο άρρεν φύλο σε σχέση με το θήλυ (3:1). Η εγκεφαλίτιδα είναι σπάνια επιπλοκή (<2/100.000). Η συχνότερη επιπλοκή είναι η ορχίτιδα που εμφανίζεται σχεδόν αποκλειστικά σε μετεφηβικούς άρρενες σε ποσοστό ως και 50%. Χαρακτηρίζεται από επώδυνη διόγκωση του όρχεως που σε ποσοστό 30% είναι αμφοτερόπλευρη και πυρετό. Κάποιου βαθμού ατροφία επέρχεται από πίεση σε ποσοσστό 30-40%. Στείρωση σπάνια αναπτύσσεται και αφορά ασθενείς με αμφοτερόπλευρη ορχίτιδα και πλήρη ατροφία των όρχεων. Ωοθηκίτις συμβαίνει σε 5% των μετεφηβικών θηλέων και δεν προκαλεί στείρωση. Η παγκρεατίτιδα σπάνια (2-5%) είναι βαριά στην παιδική ηλικία και δεν έχει αναφερθεί αιτιολογική σχέση με τον σακχαρώδη διαβήτη. Η κώφωση από νευρίτιδα του ακουστικού νεύρου έχει επίπτωση 1/20.000 κρούσματα παρωτίτιδας, αιφνίδια έναρξη και αμφοτερόπλευρη απώλεια ακοής σε ποσοστό 80% των περιπτώσεων. Η συμμετοχή του μυοκαρδίου είναι συχνή αλλά συνήθως είναι ασυμπτωματική και συνοδεύεται από πλήρη ίαση. Άλλες σπάνιες επιπλοκές είναι η αρθραλγία, η αρθρίτιδα και η νεφρίτιδα.

Ο ιός της παρωτίτιδας μεταδίδεται από την έγγυο που νοσεί στο εμβρυό της κατά το πρώτο τρίμηνο της κύησης και προκαλεί αυτόματη αποβολή. Δεν αναφέρεται σαφής συσχέτιση με την εμφάνιση συγγενών ανωμαλιών παρά την ισχυρή υποψία ότι η ενδοκαρδιακή ινοελάστωση είναι αποτέλεσμα ενδομήτριας λοίμωξης.

Η συνολική θνητότητα από παρωτίτιδα είναι 1/10.000 κρούσματα.

Παθογόνο

Ο ιός της παρωτίτιδας ανήκει στην ομάδα των παραμυξοιών και είναι RNA ιός. Ο ιός έχει απομονωθεί από σάλιο, εγκεφαλονωτιαίο υγρό, ούρα, αίμα και μολυσμένους ιστούς ατόμων πασχόντων από παρωτίτιδα. Ο ιός αδρανοποιείται γρήγορα από τη ζέστη, τη φορμόλη, τον αιθέρα, το χλωροφόρμιο και την υπεριώδη ακτινοβολία.

Παθογένεια

Ο ιός εισέρχεται από το αναπνευστικό σύστημα με σταγονίδια και με άμεση επαφή με εκκρίσεις πασχόντων ατόμων και στη συνέχεια πολλαπλασιάζεται στον ρινοφάρυγγα και τους επιχώριους λεμφαδένες. Ακολουθεί ιαιμία μετά από 12-25 ημέρες, που διαρκεί 3-5 ημέρες και ο ιός διασπείρεται σε πολλούς ιστούς όπως μήνιγγες, σιελογόνους αδένες, πάγκρεας όρχεις και ωοθήκες. Φλεγμονή των συμμετεχόντων ιστών οδηγεί στα χαρακτηριστικά συμπτώματα της παρωτίτιδας και σε άσηπτη μηνιγγίτιδα.

Επιδημιολογία

Στα εύκρατα κλίματα, πριν την έναρξη του εμβολιασμού η παρωτίτιδα ήταν συχνότερη το χειμώνα και την άνοιξη παρότι σποραδικές περιπτώσεις αναφέρονταν καθόλο το έτος και επιδημίες σημειώνονταν κάθε δυο ως πέντε χρόνια. Στην προ εμβολίου εποχή, η νόσος παρουσίαζε μεγαλύτερη επίπτωση στην ηλικιακή ομάδα 5-9 ετών και η ετήσια επίπτωση κυμαινόταν από 100-1000 ανά 100.000 πληθυσμού. Μετά την εφαρμογή συστηματικού εμβολιασμού η επίπτωση της νόσου μειώθηκε σημαντικά αλλά μετακινήθηκε προς μεγαλύτερες ηλικιακες ομάδες. Συγκεκριμένα στις ΗΠΑ κατά τα έτη 2001-2003 καταγράφηκαν <300 κρούσματα ετησίως (99% μείωση σε σχέση με τα 185.691 κρούσματα που καταγράφηκαν το 1968, ένα έτος μετά την έγκριση του εμβολίου). Παρά όμως την εισαγωγή του εμβολίου για την παρωτίτιδα στα εθνικά προγράμματα εμβολιασμού πολλών προηγμένων χωρών όπως σχεδόν των περισσότερων Ευρωπαϊκών κατά τη δεκαετία του 80, επιδημίες συνεχίζουν να εκδηλώνονται. Στις επιδημίες που εκδηλώνονται σε ολόκληρο τον κόσμο, τα παιδιά σχολικής ηλικίας ή φοιτητές του πανεπιστημίου συνήθως αποτελούν τους φορείς για την οριζόντια μετάδοση της νόσου στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Φαίνεται ότι στους εμβολιασμένους πληθυσμούς αυτό οφείλεται σε πρωτοπαθή αποτυχία και σε φθίνουσα ανοσία του εμβολίου παρά στην εμφάνιση αλλών στελεχών του ιού.

Υποδόχα

Μόνον ο άνθρωπος.

Τρόπος μετάδοσης

Η μετάδοση της παρωτίτιδας γίνεται με σταγονίδια που εκπέμπει ο ασθενής και με αντικείμενα που μολύνθηκαν πρόσφατα.

Η επίπτωση της νόσου είναι μεγαλύτερη τον χειμώνα και την άνοιξη ωστόσο κρούσματα παρατηρούνται όλο το έτος. Η μεταδοτικότητα είναι ανάλογη αυτής της γρίπης και της ερυθράς αλλά μικρότερη της ιλαράς και της ανεμοβλογιάς. Η μεταδοτική περίοδος είναι 3 ημέρες πριν, ως 4 ημέρες μετά την έναρξη της νόσου και για όσο διάστημα διαρκεί η διόγκωση των παρωτίδων.

Χρόνος επώασης

Ο χρόνος επώασης της παρωτίτιδας είναι συνήθως 16-18 (εύρος 12-25).

Περίοδος μεταδοτικότητας

Η μεταδοτικότητα είναι ανάλογη με αυτή της γρίπης και της ερυθράς και μικρότερη από αυτή της ιλαράς και της ανεμευλογιάς. Ο ιός απομονώνεται στο σάλιο (7 ημέρες πριν ως και 9 ημέρες μετά την έναρξη της παρωτίτιδας) και από τα ούρα (6 ημέρες πριν ως 15 ημέρες μετά την έναρξη της παρωτίτιδας) . Η μεγαλύτερη μεταδοτικότητα συμβαίνει 2 ημέρες πριν ως 4-5 ημέρες μετά την εκδήλωση της νόσου. Άτομα με ασυμπτωματική λοίμωξη μπορεί να είναι μεταδοτικά.

Διάγνωση

Η διάγνωση της παρωτίτιδας είναι κατά κανόνα κλινική και βασίζεται στο ιστορικό και κυρίως στη διόγκωση των παρωτίδων. Συνήθως είναι εύκολη ιδιαίτερα σε περιόδους επιδημίας. Η διάγνωση προβληματίζει σε περιπτώσεις που εκδηλώνεται με μηνιγγοεγκεφαλίτιδα, ορχίτιδα ή παγκρεατίτιδα χωρίς διόγκωση των παρωτίδων. Ο εργαστηριακός έλεγχος επιβεβαιώνει την κλινική διάγνωση και περιλαμβάνει:

Απομόνωση του ιού της παρωτίτιδας σε κλινικά δείγματα όπως σάλιο, ούρα και εγκεφαλονωτιαίο υγρό με καλλιέργειες. Για την απομόνωση του ιού το δείγμα πρέπει να συλλέγεται κατά τη φάση της οξείας λοίμωξης (2). Η απομόνωση του ιού μπορεί να γίνει επίσης με RT-PCR.

Ορολογικό έλεγχο που είναι η πιο απλή εργαστηριακή μέθοδος και γίνεται με τη μέθοδο συνδέσεως συμπληρώματος, τη μέθοδο αναστολής αιμοσυγκόλλησης και τανοσοενζυμικές μεθόδους (EIA). Η μέθοδος EIA είναι η πιο ευρέως χρησιμοποιούμενη, είναι διαθέσιμη για τα IgM και IgG και είναι πιο ευαίσθητη από τις ορολογικές δοκιμασίες. Τα ειδικά IgM αντισώματα συνήθως ανιχνεύονται κατά τις πρώτες ημέρες της νόσου και κορυφώνονται περίπου μια εβδομάδα μετά την έναρξη. Ωστόσο, όπως με την ιλαρά και την ερυθρά, τα IgM μπορεί να είναι παροδικά ή να απουσιάζουν σε άτομα που έχουν κάνει έστω και μια δόση του εμβολίου. Το δείγμα θα πρέπει να λαμβάνεται όσο το δύνατό γρηγορότερα από την έναρξη των συμπτωμάτων γία έλεγχο των IgM και ως δείγμα οξείας φάσης IgG ορομετατροπής. Δεύτερο δείγμα θα πρέπει να λαμβάνεται 2 εβδομάδες αργότερα κατά τη φάση της ανάρρωσης. Μια αρνητική ορολογική δοκιμασία, ειδικά σε ένα εμβολιασμένο άτομο, δεν αποκλείει τη διάγνωση παρωτίτιδας γιατί οι δοκιμασίες δεν είναι αρκετά ευαίσθητες για την ανίχνευση της λοίμωξης σε όλα τα άτομα με κλινική νόσο.

Ευαισθησία

Η ανοσία μετά από κλινική ή ασυμπτωματική λοίμωξη είναι ισόβια. Άτομα μη εμβολιασθέντα είναι ευαίσθητα σε λοίμωξη.

Ορισμός

Ορισμοί κρούσματος

Ορισμοί κρούσματος για υποχρεωτική δήλωση νοσημάτων

Επιδημιολογική Επιτήρηση

Κλινική περιγραφή

Κλινική εικόνα συμβατή με παρωτίτιδα, π.χ. οξεία εκδήλωση ετερόπλευρης ή αμφοτερόπλευρης ευαίσθητης, αυτοπεριοριζόμενης διόγκωσης της παρωτίδας ή άλλου σιαλογόνου αδένα, που διαρκεί περισσότερες από 2 ημέρες, χωρίς άλλη προφανή αιτία.

Εργαστηριακά κριτήρια για τη διάγνωση

Ανίχνευση αντισωμάτων IgM έναντι του ιού της παρωτίτιδας.
Αύξηση του τίτλου ειδικών αντισωμάτων έναντι του ιού της παρωτίτιδας, χωρίς να έχει γίνει πρόσφατος εμβολιασμός.
Απομόνωση του ιού της παρωτίτιδας (όχι στελεχών του εμβολίου) από κλινικό δείγμα.
Ανίχνευση νουκλεϊνικού οξέος του ιού της παρωτίτιδας σε κλινικό δείγμα.

Κατάταξη του κρούσματος

Πιθανό

Κρούσμα που συμφωνεί με τον κλινικό ορισμό της νόσου και συνδέεται επιδημιολογικά με επιβεβαιωμένο κρούσμα.

Επιβεβαιωμένο

Κρούσμα που συμφωνεί με την κλινική περιγραφή και έχει επιβεβαιωθεί εργαστηριακά.

Πρόληψη της νόσου γίνεται με την χορήγηση εμβολίου εναντίον της παρωτίτιδας. Τα εμβόλια που κυκλοφορούν στη χώρα μας περιέχουν ζώντα εξασθενημένο ιό παρωτίτιδας που έχει καλλιεργηθεί σε κύτταρα εμβρύου όρνιθας (στέλεχος Jeryl Lynn). Ο εμβολιασμός συνιστάται να γίνεται υποδόρια σε δυο δόσεις σε ηλικία 12-15 μηνών και 4-6 ετών με τη μορφή τριδύναμου (ιλαράς-ερυθράς-παρωτίτιδας) ή τετραδύναμου εμβολίου (ιλαράς-ερυθράς-παρωτίτιδας-ανεμευλογιάς). Η κλινική αποτελεσματικότητα του εμβολίου εκτιμάται ότι είναι περίπου 95% (εύρος 90%-97%). Η διάρκεια της ανοσίας που προκαλεί δεν έχει επακριβώς προσδιορισθεί, πάντως θεωρείται μεγαλύτερη από 25 έτη αλλά προοδευτικά φθίνει και ίσως δεν εξασφαλίζει ισόβιο ανοσία. Μέχρι το Δεκέμβριο του 2005, 110 από τα 193 (57%) κράτη μέλη του ΠΟΥ είχαν συμπεριλάβει εμβόλιο για την παρωτίτιδα στο εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμού τους. Στη χώρα μας το εμβόλιο εντάχθηκε στο εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμών το 1989 ως τριπλό εμβόλιο ιλαράς-ερυθράς-παρωτίτιδας (MMR) και έκτοτε εφαρμόζεται συστηματικά. Το 1991 καθιερώθηκε η 2η δόση του MMR σε ηλικία 11-12 ετών και από το 1999 αυτή γίνεται σε ηλικία 4-6 ετών.

Η χορήγηση του εμβολίου με ζώντες εξασθενημένους ιούς αντενδείκνυται στις παρακάτω περιπτώσεις:

Σε ασθενείς με ανοσοκαταστολή. Η HIV λοίμωξη δεν αποτελεί απόλυτη αντένδειξη.
Σε επίνοσες γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας θα πρέπει να δίνονται σαφείς οδηγίες να αποφύγουν την εγκυμοσύνη για τουλάχιστον ένα μήνα μετά τον εμβολιασμό τους με εμβόλιο MMR για τον θεωρητικό κίνδυνο πρόκλησης βλάβης στο έμβρυο.
Σε άτομα που παρουσίασαν αντίδραση υπερευαισθησίας σε προηγούμενη δόση του εμβολίου, στη ζελατίνη ή στη νεομυκίνη. Η αλλεργία στο αυγό δεν αποτελεί αντένδειξη.
Το εμβόλιο θα πρέπει να χορηγείται τουλάχιστον 14 ημέρες πριν τη χορήγηση γ-σφαιρίνης ή μετάγγισης αίματος ή 3 μήνες μετά.

Έλεγχος επαφών, κρουσμάτων, στενού περιβάλλοντος

Δήλωση του κρούσματος στις αρμόδιες υγειονομικές αρχές
Απομόνωση των ασθενών για 5 ημέρες μετά τη διόγκωση των παρωτίδων. Συνιστάται απομάκρυνση από το σχολείο ή τον εργασιακό χώρο για 5 ημέρες μετά την έναρξη της παρωτίτιδας αν υπάρχουν επίνοσες επαφές (ανεμβολίαστα άτομα).
Ταυτόχρονη απολύμανση αντικειμένων μολυνθέντων με ρινοφαρυγγικές εκκρίσεις
Καραντίνα: Απομάκρυνση των επίνοσων επαφών από το σχολείο και την εργασία από τη 12η μέχρι την 25η ημέρα μετά την έκθεση στον ιό
Ανοσοποίηση των στενών επαφών μετά την έκθεση μπορεί να μην προλάβει πάντα την εμφάνιση της νόσου. Παθητική ανοσοποίηση με ανοσοσφαιρίνη δεν εφαρμόζεται..
Διερεύνηση των επαφών και της πηγής μόλυνσης: Θα πρέπει να γίνει έλεγχος για εντοπισμό της πηγής μόλυνσης και αναζήτηση άλλων πιθανών κρουσμάτων στο ευρύτερο περιβάλλον του ασθενούς. Επίσης συνιστάται ανοσοποίηση των επίνοσων επαφών.
Ειδική θεραπεία ασθενών: δεν εφαρμόζεται

Ερωτήσεις & Απαντήσεις

Τι προκαλεί την νόσο;

Η παρωτίτιδα προκαλείται από τον ιο της παρωτίτιδας.

Υπάρχουν άλλοι ιοί που προκαλούν παρωτίτιδα;

Ναι, όπως για παράδειγμα ο ιός της παραινφλουένζας τύπου 1 και 3, ο ιός της γρίπης (ινφλουένζα) τύπου Α, ο ιός Coxsackie τύπου Α, echo ιοί κλπ αλλά μόνο ο ιός της παρωτίτιδας προκαλεί επιδημική παρωτίτιδα.

Πως μεταδίδεται η νόσος;

Η παρωτίτιδα μεταδίδεται άμεσα από άτομο σε άτομο με σταγονίδια, σάλιο ή εκκρίματα από το στόμα,τη μύτη ή το φάρυγγα πάσχοντος ατόμου, συνήθως όταν το άτομο αυτό βήχει, πτερνίζεται ή μιλάει. Ο ιος μπορεί ακόμα να μεταδοθεί έμμεσα μέσω μολυσμένων επιφανειών ή αντικειμένων. Η παρωτίτιδα είναι λιγότερο μεταδοτική από την ιλαρά και την ανεμευλογιά. Η νόσος μπορεί να μεταδοθεί πρίν τη διόγκωση των παρωτίδων καθώς και μέχρι 5 ημέρες μετά. Γι’ αυτό σε πάσχοντα παιδιά σχολικής ηλικίας δίνεται η οδηγία να παραμείνουν σπίτι για 5 τουλάχιστον ημέρες μετά την διόγκωση των παρωτίδων, για αποφυγή μετάδοσης της νόσου.

Πόσο συχνή είναι η νόσος;

Στην Ευρώπη την περίοδο 2000-2008 έχουν αναφερθεί περίπου 950.000 περιπτώσεις παρωτίτιδας, με υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης στις ηλικιακές ομάδες 5-9 και 1014 ετών ενώ το έτος 2009 δηλώθηκαν από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης 17.558 περιπτώσεις παρωτίτιδας.

Πόσος καιρός χρειάζεται για να εμφανιστούν τα συμπτώματα από την στιγμή που θα εκτεθώ στον ιο (περίοδος επώασης);

Η περίοδος επώασης είναι συνήθως 16-18 ημέρες, αλλά μπορεί να κυμανθεί από 1225 ημέρες.

Ποια είναι τα συμπτώματα της νόσου;

Πριν την έναρξη της νόσου, προηγούνται μη ειδικά συμπτώματα όπως κεφαλαλγία, απώλεια όρεξης και χαμηλός πυρετός. Χαρακτηριστικό της νόσου αποτελεί η διόγκωση ενός ή και περισσότερων σιελογόνων αδένων, συνήθως των παρωτίδων, που βρίσκονται κάτω από το αυτί προς την πλευρά του προσώπου. Η διόγκωση των αδένων μπορεί να είναι μονόπλευρη ή /και αμφοτερόπλευρη. Τα συμπτώματα αυτά διαρκούν συνήθως 7 έως 10 ημέρες. Ποσοστό 15%-20% των μολυσμένων με τον ιό της παρωτίτιδας θα παραμείνουν ασυμπτωματικοί.

Πόσο σοβαρή είναι η νόσος;

Στα παιδιά, η νόσος, συνήθως, είναι ήπια. Οι ενήλικες μπορεί να παρουσιάσουν πιο σοβαρή μορφή της νόσου και περισσότερες επιπλοκές.

Ποιες είναι οι πιθανές επιπλοκές της νόσου;

Η παρωτίτιδα σπάνια προκαλεί σοβαρές επιπλοκές. Παρ’όλα αυτά μπορεί να προκαλέσει στα παιδιά νευροαισθητήρια απώλεια ακοής, με συχνότητα εμφάνισης 1 στα 20.000 περιστατικά. Εγκεφαλίτιδα από τον ιό της παρωτίτιδας συμβαίνει με συχνότητα < 2 περιστατικά ανά 100.000 περιπτώσεις και περίπου το 1% αυτών των εγκεφαλίτιδων είναι θανατηφόρες. Άσηπτη μηνιγγίτιδα μπορεί να συμβεί στο 10% των κρουσμάτων και έχει καλή πρόγνωση.Οι ενήλικες, παρουσιάζουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν μηνιγγοεγκεφαλίτιδα, σε σχέση με τα παιδιά. Άλλη επιπλοκή είναι η ορχίτιδα, που συμβαίνει σε 30%-40% των αρρένων μετεφηβικής ηλικίας, η οποία παρότι είναι συχνά αμφοτερόπλευρη, σπανίως προκαλεί στειρότητα. Μαστίτιδα έχει αναφερθεί στο 15% των περιπτώσεων σε γυναίκες, άνω των 15 ετών. Πιο σπάνιες επιπλοκές της νόσου αποτελούν η ωοθηκίτιδα και η παγκρεατίτιδα. Παρ’όλο που η νόσηση κατά το πρώτο τρίμηνο της κύησης είναι δυνατό να οδηγήσει σε αποβολή, δεν υπάρχει απόδειξη πως η παρωτίτιδα κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης προκαλεί συγγενείς ανωμαλίες στο έμβρυο.

Υπάρχει θεραπεία για την παρωτίτιδα;

Η απάντηση είναι όχι, δεν υπάρχει θεραπεία. Η θεραπεία είναι μόνο υποστηρικτική (ανάπαυση, χορηγηση άφθονων υγρών και αντιπυρετική αγωγή).

Μπορεί κάποιος να πάθει παρωτίτιδα πάνω από μια φορές;

Η φυσική νόσηση προσφέρει συνήθως ισόβια ανοσία. Παρόλα αυτά δευτερογενείς προσβολές συμβαίνουν σπάνια.

Πόσο αποτελεσματικός είναι ο εμβολιασμός;

Ο εμβολιασμός αποτελεί τον καλύτερο τρόπο πρόληψης της νόσου. Το εμβόλιο έναντι της παρωτίτιδας περιλαμβάνεται στο τριδύναμο εμβόλιο ιλαράς-ερυθράς- παρωτίτιδας (MMR) και στο τετραδύναμο ιλαράς-ερυθράς-παρωτίτιδας- ανεμευλογιάς (MMRV) και περιλαμβάνει ζώντες εξασθενημένους ιούς. Μαθηματικά μοντέλα δείχνουν πως απαιτείται ποσοστό εμβολιαστικής κάλυψης 85%-90% για να επιτευχθεί συλλογικήανοσία και εξάλειψη της μετάδοσης του ιού της παρωτίτιδας. Το εμβόλιο χορηγείται σε 2 δόσεις:

Η πρώτη δόση χορηγείται σε παιδιά ηλικίας 12-15 μηνών, σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών
Η δεύτερη δόση χορηγείται σε ηλικία 4-6 ετών. Επίσης όσον αφορά στους ενήλικες, όσοι γεννήθηκαν πριν το 1957 θεωρούνται άνοσοι για την παρωτίτιδα και την ιλαρά. Οι ενήλικες που γεννήθηκαν μετά το 1957 θα πρέπει να έχουν πιστοποιητικό εμβολιασμού με 1 ή 2 δόσεις

Ποια άτομα δεν πρέπει να εμβολιάζονται;

Όποιος έχει γνωστή αλλεργία σε συστατικό του MMR π.χ. στο αντιβιοτικό νεομυκίνη ή σε κάποιο άλλο συστατικό του εμβολίου, δεν πρέπει να εμβολιαστεί.
Όποιος είχε στο παρελθόν σοβαρή αλλεργική αντίδραση κατά την 1^η δόση του MMR δεν πρέπει να πάρει την 2^η δόση.
Έγκυες γυναίκες δεν θα πρέπει να εμβολιάζονται μέχρι να γεννήσουν. Ακόμη, γυναίκες οι οποίες έχουν ήδη εμβολιαστεί θα πρέπει να αποφύγουν να μείνουν έγκυες για τις επόμενες 4 εβδομάδες που ακολουθούν τον εμβολιασμό. Οι θηλάζουσες μπορούν να εμβολιαστούν.
Άτομα με σοβαρή ανοσοκαταστολή δεν πρέπει να εμβολιάζονται. Σε αυτή την κατηγορία περιλαμβάνονται άτομα με συγγενή ανοσοκαταστολή, λευχαιμία, λέμφωμα, γενικευμένη κακοήθεα καθώς επίσης και όσοι λαμβάνουν ογκολογικά φάρμακα, μεγάλες δόσεις κορτικοστεροειδών ή ακτινοβολούνται. Άτομα του οικογενειακού περιβάλλοντος ανοσοκατεσταλμένου ατόμου θα πρέπει να εμβολιάζονται σύμφωνα με το εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμών. Άτομα με AIDS ή HIV λοίμωξη με συμπτώματα σοβαρής ανοσοκαταστολής δεν πρέπει να εμβολιάζονται με το MMR. Αντίθετα άτομα με ασυμπτωματική HIV λοίμωξη πρέπει να εμβολιάζονται.

Μπορεί το MMR να προκαλέσει αυτισμό;

Δεν υπάρχει επιστημονική απόδειξη ότι το MMR μπορεί να προκαλέσει αυτισμό.

Ποια τα μέτρα πρόληψης εάν κάποιος προσβληθεί από τον ιό;

Σε περίπτωση που κάποιος προσβληθεί από τον ιό της παρωτίτιδας και νοσήσει, υπάρχουν αρκετές ενέργειες οι οποίες θα βοηθήσουν στην πρόληψη μετάδοσης της νόσου:

Περιορισμός των στενών επαφών, ειδικά με βρέφη και άτομα με διαταραχές του ανοσοποιητικού συστήματος τα οποία δεν μπορούν να εμβολιαστούν.
Παραμονή στο σπίτι και αποχή από την δουλειά ή το σχολείο για 5 ημέρες μετά την διόγκωση των παρωτίδων. Ταυτόχρονα αποφυγή των επαφών με τα υπόλοιπα άτομα του οικείου περιβάλλοντος.
Κάλυψη του στόματος όταν βήχουμε ή πτερνιζόμαστε.
Σχολαστικό πλύσιμο των χεριών ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Εκπαίδευση και των μικρών παιδιών.
Αποφύγετε να μοιράζεστε τα σκεύη που χρησιμοποιείτε με άλλους.
Τακτικός καθαρισμός των αντικειμένων που χρησιμοποιούνται συχνότερα (π.χ. παιχνίδια, πόμολα, τραπέζια) με σαπούνι και νερό ή με υγρά μαντήλια.

Ποια άτομα θεωρείται πως διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο νόσησης;

Πριν την εφαρμογή του εμβολίου για την ιλαρά-ερυθρά-παρωτίτιδα (MMR), οι επιδημίες της νόσου ήταν τακτικές, ιδιαίτερα σε παιδιά ηλικίας 5-9 ετών. Ακόμη και μετά την εφαρμογή του εμβολίου (MMR) συνεχίζουν να παρουσιάζονται περιπτώσεις παρωτίτιδας, κυρίως σε μεγαλύτερα παιδιά και σε νεαρούς ενήλικες που δεν έχουν εμβολιαστεί στο παρελθόν. Επίσης, επιδημίες είναι δυνατόν να εμφανιστούν σε πληθυσμούς όπου η εμβολιαστική κάλυψη των παιδιών είναι χαμηλή. Συγκεκριμένες ομάδες ενηλίκων θεωρείται πως διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο έκθεσης στον ιό της παρωτίτιδας και γι’αυτό τον λόγο είναι αναγκαίο να λάβουν και την 2^η δόση του εμβολίου MMR, εκτός αν έχουν νοσήσει στο παρελθόν. Οι ομάδες αυτές περιλαμβάνουν φοιτητές σε ιδρύματα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, επαγγελματίες υγείας και άτομα που διαμένουν σε περιοχή με πρόσφατη επιδημία παρωτίτιδας.

Βιβλιογραφία

CDC. Epidemiology and Prevention of Vaccine-Preventable Diseases (The Pink Book). Atkinson W, Wolfe S, Hamborsky J, eds. 12th ed. Washington DC: Public Health Foundation, 2011.
Mason WS. Mumps. In: Kliegman RM Behrman RE, , Jenson HB, Stanton BF eds. Nelson textbook of pediatrics. 18^th ed. Philadelphia: Saunders Elsevier. 2007; p. 1341-1344.
American Public Health Association. Control of communicable diseases manual, 19^th edition. Heymann DL ed. 2008. p. 431-34.
Royal College of Paediatrics and Child Health. Manual of childhood infections, 3^rd edition. Sharland M ed. Oxford University Press 2011. p. 640-43.
Cherry JD, Heininger U. Pertussis and other Bordetella infections. In: Feigin RD, Cherry JD, Demmler-Harrison GJ, Kaplan SL. Textbook of Pediatric Infectious Diseases, 6^th edition. Saunders Elsevier. 2009; p. 1683-1706.
Συριοπούλου Β. Παρωτίτιδα. Στο: Γιαμαρέλλου Ε συντ. Λοιμώξεις και αντιμικροβιακή χημειοθεραπεία. Εκδ. Π. Χ. Πασχαλίδη. 2009; σελ: 1217-22.
CDC. Measles, Mumps, and Rubella–vaccine use and strategies for elimination of measles, rubella, and congenital rubella syndrome and control of mumps: Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR Recomm Rep1998; 47(RR-8); 1-57.
WHO. Mumps virus vaccines: WHO position paper. Wkly Epidemiol Rec 2007; 82: 50-60.
Hviid A, Rubin S, Mühlemann K. Mumps. Lancet. 2008;371: 932-44.
Galazka A.M, Robertson S.E, Kraigher A. Mumps and mumps vaccine: a global review. Bulletin of the World Health Organization, 1999, 77(1):3-14.
Hall R, Richards H. Hearing loss due to mumps. Arch Dis Child 1987; 62: 189-191.
Siegel M, Fuerst HT, Peress NS. Comparative fetal mortality in maternal virus diseases. A prospective study on rubella, measles, mumps, chicken pox and hepatits. N Engl J Med. 1966; 274: 768-71.
CDC. Summary of notifiable diseases—United States, 2004. MMWR 2006; 53: 1–79.
EUVAC.NET Mumps surveillance report 2000-2007. Available at: http://www.euvac.net/graphics/euvac/pdf/mumps_report.pdf
Hersh BS, Fine PE, Kent WK, Cochi SL, Kahn LH, Zell ER, Hays PL, Wood CL. Mumps outbreak in a highly vaccinated population. J Pediatr 1991; 119:187-93.
Briss PA, Fehrs LJ, Parker RA,Wright PF, Sannella EC, Hutcheson RH, Schaffner W. Sustained transmission of mumps in a highly vaccinated population: assessment of primary vaccine failure and waning vaccine-induced immunity. J Infect Dis 1994; 169: 77-82.
Dayan GH, Rubin S. Mumps outbreaks in vaccinated populations: are available mumps vaccines effective enough to prevent outbreaks? Clin Infect Dis. 2008; 47:1458-67.
Kay D, Roche M, Atkinson J, Lamden K, Vivancos R. Mumps outbreaks in four universities in the North West of England: prevention, detection and response. Vaccine. 2011 May 17; 29: 3883-7.
Whyte D, O’Dea F, McDonnell C, O’Connell NH, Callinan S, Brosnan E, Powell J, Monahan R, FitzGerald R, Mannix M, Greally T, Dee A, O’Sullivan P. Mumps epidemiology in the mid-west of Ireland 2004-2008: increasing disease burden in the university/college setting. Euro Surveill. 2009 Apr 23;14(16). pii: 19182. Available at:
Brockhoff HJ, Mollema L, Sonder GJ, Postema CA, van Binnendijk RS, Kohl RH, de Melker HE, Hahné SJ. Mumps outbreak in a highly vaccinated student population, The Netherlands, 2004. Vaccine. 2010;28: 2932-6.
LeBaron CW, Forghani B, Beck C, Brown C, Bi D, Cossen C, Sullivan BJ. Persistence of mumps antibodies after 2 doses of measles-mumps-rubella vaccine. J Infect Dis. 2009;199:552-560.
Cortese MM, Jordan HT, Curns AT, Quinlan PA, Ens KA, Denning PM, Dayan GH. Mumps vaccine performance among university students during a mumps outbreak. Clin Infect Dis. 2008;46:1172-80.
Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας, Γενική Δ/νση Δημόσιας Υγείας, Δ/νση Δημόσιας Υγιεινής, Εγκύκλιος Α1/Οικ 76/Εγκ 2/11-1-89.
Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας, Γενική Δ/νση Δημόσιας Υγείας, Δ/νση Δημόσιας Υγιεινής, Εγκύκλιος Β1/οικ. 2138, 29-4-1999.