ΚΕΕΛΠΝΟ

Ο HIV (Human Immunodeficiency Virus – Ιός Ανοσοανεπάρκειας του Ανθρώπου) είναι ο ιός που προκαλεί το Σύνδρομο της Επίκτητης Ανοσολογικής Ανεπάρκειας (Acquired Immune Deficiency Syndrome – AIDS). Δρα καταστρέφοντας κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος, τα CD4+ T λεμφοκύτταρα, τα οποία διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην προστασία του οργανισμού από λοιμώξεις και άλλα νοσήματα. Μπορεί να μεταδοθεί μέσω της χωρίς προφυλακτικό σεξουαλικής επαφής (πρωκτική, κολπική, στοματική) ή μέσω της από κοινού χρήσης αιχμηρών αντικειμένων (ξυραφάκια, βελόνες, σύριγγες) με HIV οροθετικό άτομο και από μία HIV οροθετική μητέρα στο νεογνό κατά τη διάρκεια της κύησης, του τοκετού και του θηλασμού. Ο ιός δεν μεταδίδεται μέσω της καθημερινής κοινωνικής επαφής (χειραψία, αγκαλιά, φιλί στο μάγουλο), των κουνουπιών ή άλλων εντόμων, της από κοινού χρήσης οικιακών σκευών, του σάλιου, των δακρύων, του ιδρώτα, του αέρα ή του νερού. Ο όρος AIDS αναφέρεται στο τελευταίο στάδιο της HIV λοίμωξης, κατά το οποίο το ανοσοποιητικό σύστημα έχει αποδυναμωθεί σε τέτοιο βαθμό, ώστε το HIV οροθετικό άτομο είναι επιρρεπές σε διάφορα νοσήματα και συγκεκριμένους τύπους καρκίνου. Ο χρόνος μεταξύ μόλυνσης από τον ιό και εκδήλωσης του AIDS ποικίλει από άτομο σε άτομο, ενώ η έγκαιρη χορήγηση συνδυασμού αντιρετροϊκών φαρμάκων υψηλής δραστικότητας (Highly Active Antiretroviral Therapy – HAART), επιβραδύνει σημαντικά την εξέλιξη του νοσήματος και μειώνει σε μεγάλο βαθμό τη θνητότητα. Σήμερα, η HIV λοίμωξη θεωρείται χρόνια νόσος, υπό την προϋπόθεση ότι ο/η ασθενής λαμβάνει συστηματικά τη θεραπεία του. Έως τώρα δεν έχει βρεθεί αποτελεσματικό προφυλακτικό εμβόλιο έναντι του HIV. Ωστόσο, επειδή η HAART μειώνει τη συγκέντρωση του ιού στα μολυσματικά βιολογικά υγρά και συνεπώς ελαττώνει την πιθανότητα μετάδοσής του, δίνεται πλέον μεγάλη σημασία στο ρόλο που διαδραματίζει η χορήγηση της αντιρετροϊκής θεραπείας στον τομέα της πρόληψης.

Ανακοίνωση 18-5-2012

Το Διοικητικό Συμβούλιο του ΚΕΕΛΠΝΟ στηρίζει την προστασία των προσωπικών δεδομένων

Κατά την 5η συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβούλιου του ΚΕΕΛΠΝΟ στις 18-5-2012, έγινε ενημέρωση και συζήτηση σχετικά με το Δελτίο Τύπου, το οποίο εξέδωσε η Ελληνική Εταιρία Μελέτης και Αντιμετώπισης του AIDS στις 9 Μαΐου 2012, αναφορικά με τη δημοσιοποίηση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα συλλαμβανομένων παράνομων ιεροδούλων. Τα μέλη του ΔΣ του ΚΕΕΛΠΝΟ ενστερνίζονται τις απόψεις που εξέφρασε η Ελληνική Εταιρία Μελέτης και Αντιμετώπισης του AIDS σχετικά με την καταστρατήγηση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και υπογραμμίζουν την ανάγκη εντατικοποίησης των στρατηγικών πρόληψης της μετάδοσης και του έγκαιρου προσυμπτωματικού ελέγχου για την πρώιμη διάγνωση της HIV λοίμωξης.

Ο HIV (Human Immunodefiency Virus) είναι ο ιός της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας και προκαλεί το σύνδρομο της επίκτητης ανοσολογικής ανεπάρκειας (Acquired Immune Deficiency Syndrome – AIDS). Η λοίμωξη από τον HIV αποτελεί μια χρόνια ασθένεια. Kύτταρα-στόχος του ιού είναι τα CD4+ T -λεμφοκύτταρα, τα οποία σχετίζονται με την αμυντική λειτουργία του οργανισμού. Κατά τη διάρκεια της λοίμωξης από τον ιό προκαλείται προοδευτική καταστροφή του ανοσοποιητικού συστήματος. Όταν ο αριθμός των CD4+ Τ-λεμφοκυττάρων ελαττωθεί σε σημαντικό βαθμό, τότε ο οργανισμός αδυνατεί να αμυνθεί έναντι λοιμώξεων ή άλλων παθήσεων, οι οποίες συνήθως δεν εκδηλώνονται σε ανθρώπους με φυσιολογικό ανοσοποιητικό σύστημα, με αποτέλεσμα να εμφανίζεται η κλινική εικόνα του AIDS.

Το AIDS (Acquired Immune Deficiency Syndrome) μεταφράζεται ως σύνδρομο επίκτητης ανοσοανεπάρκειας και συνιστά την κλινική έκφραση της λοίμωξης από τον HIV . Ο όρος «σύνδρομο» αναφέρεται στην κατάσταση εκείνη, κατά την οποία εκδηλώνονται συμπτώματα από πολλά συστήματα του οργανισμού ταυτόχρονα. Ο όρος «επίκτητη» αναφέρεται στο ότι το νόσημα δεν κληρονομείται και μπορεί να μολυνθεί οποιοσδήποτε σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή κατά τη διάρκεια της ζωής του (με τους τρόπους που μεταδίδεται ο ιός). Ο όρος «ανοσοανεπάρκεια» αναφέρεται στην εξασθένηση του ανοσοποιητικού συστήματος και στην αδυναμία του να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά λοιμώξεις από ιούς, βακτήρια, μύκητες. Το AIDS περιγράφηκε για πρώτη φορά το 1981, μετά την καταγραφή αυξημένου αριθμού περιστατικών πνευμονίας από Pneumocystis Carinii και σαρκώματος Kaposi σε άνδρες που είχαν σεξουαλικές επαφές με άνδρες στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (ΗΠΑ). Ο ορισμός AIDS δόθηκε το 1982, ενώ το υπεύθυνο παθογόνο, ο HIV, ταυτοποιήθηκε το 1983.

Οι όροι HIV και AIDS συχνά συγχέονται. Ωστόσο είναι δυο διαφορετικές έννοιες. Ο HIV είναι ο ιός που προκαλεί τοAIDS. Κάποιο άτομο μπορεί να έχει μολυνθεί από τον ιόκαι να μην έχει εκδηλώσει AIDS. Ωστόσο, μπορεί να μεταδώσει τον ιό σε άλλα άτομα.

Τα στάδια της HIV λοίμωξης είναι τα κάτωθι:

• Στάδιο Α: Πρωτοπαθής λοίμωξη ή πρωτολοίμωξη και οξύ ρετροϊκό σύνδρομο. Αφορά το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί από την είσοδο του ιού στον οργανισμό μέχρι την παραγωγή των αντισωμάτων και την πιθανή εμφάνιση συμπτωμάτων. Ωστόσο η φάση αυτή μπορεί να είναι ασυμπτωματική καθώς περίπου το 50% με 70% των ατόμων που μολύνονται εμφανίζουν συμπτώματα. Σε αυτό το στάδιο το ιϊκό φορτίο ανευρίσκεται σε υψηλές συγκεντρώσεις στο αίμα και σε άλλα βιολογικά υγρά και συνεπώς η μολυσματικότητα είναι υψηλή. Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν εντός δύο μηνών μετά τη έκθεση στον ιό. Είναι μη ειδικά και μοιάζουν με αυτά της γριπώδους συνδρομής ή της λοιμώδους μονοπυρήνωσης (πίνακας 1). Το άτομο μπορεί να εκδηλώσει ένα ή περισσότερα συμπτώματα. Τα συμπτώματα συνήθως αυτοπεριορίζονται σε διάστημα από 2 έως 4 βδομάδες ενώ η λεμφαδενοπάθεια μπορεί να παραμείνει για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
• Στάδιο Β: Ασυμπτωματική HIV λοίμωξη ή κλινικά λανθάνουσα περίοδος. Σε αυτή τη φάση ο ιός αναπαράγεται με χαμηλούς ρυθμούς, καθώς με τη πάροδο του χρόνου ο αριθμός των CD4 Τ-λεμφοκυττάρων επανέρχεται σε φυσιολογικά επίπεδα με αποτέλεσμα να μειώνεται το ιικό φορτίο. Ωστόσο, το άτομο μπορεί να μεταδώσει τον ιό. Χωρίς τη λήψη κατάλληλης θεραπευτικής αγωγής προοδευτικά καταστρέφεται το ανοσοποιητικό σύστημα του ατόμου, το οποίο γίνεται ευάλωτο σε μια σειρά λοιμώξεων. Οι λοιμώξεις που μπορεί να εμφανιστούν στο στάδιο αυτό είναι διαφορετικές από αυτές του κλινικού συνδρόμου AIDS (πίνακας 2).
• Στάδιο C: Κλινικό σύνδρομο AIDS. Σε αυτό το στάδιο, όπου πλέον έχει καταστραφεί το ανοσοποιητικό σύστημα του ατόμου, μπορεί να εκδηλωθούνσυμπτώματα ενδεικτικά του κλινικού συνδρόμου AIDS όπως διάφορες καιροσκοπικές λοιμώξεις και άλλα νοσήματα (πίνακας 3).

Το χρονικό διάστημα από τη στιγμή της μόλυνσης έως και την εμφάνιση του AIDS, ποικίλει από άτομο σε άτομο και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως είναι η κατάσταση της υγείας του ατόμου, η ηλικία, γενετικοί παράγοντες και οι συμπεριφορές που σχετίζονται με τη διατήρηση της υγείας του. Θεωρητικά κάποιος/α που έχει μολυνθεί από HIV και δε λαμβάνει αγωγή, μπορεί να αναπτύξει AIDS μέσα σε μια δεκαετία από τη μόλυνση. Συμπτώματα που μπορεί να εμφανιστούν στο στάδιο Α:

• Υψηλός πυρετός
• Γενικευμένο εξάνθημα
• Αρθαλγίες, μυαλγίες
• Άτυπα έλκη στη στοματική κοιλότητα ή στη γεννητική περιοχή
• Απώλεια όρεξης
• Απώλεια βάρους
• Φαρυγγίτιδα
• Πονοκέφαλος
• Γενικευμένη λεμφαδενοπάθεια
• Διάρροια

Λοιμώξεις οι οποίες μπορεί να εμφανιστούν στο στάδιο Β:

• Βακτηριακή αγγειωμάτωση
• Αιδιοκολπική καντιντίαση (επιμένουσα, υποτροπιάζουσα ή ανθεκτική στη θεραπεία)
• Στοματοφαρυγγική καντιντίαση
• Δυσπλασία του τραχήλου της μήτρας
• Τριχωτή λευκοπλακία
• Περιφερική νευροπάθεια
• Λιστερίωση
• Έρπητας ζωστήρας
• Φλεγμονώδης νόσος της πυέλου
• Ιδιοπαθής θρομβοπενική προρφύρα
• Συστηματικά συμπτώματα όπως πυρετός ή διάρροια >1 μήνα

Λοιμώξεις ή νοσήματα που προσδιορίζουν το AIDS:

• Καντιντίαση τραχείας, βρόγχων ή πνευμόνων
• Καντιντίαση οισοφάγου
• Κοκκιδιοειδομύκωση, διάσπαρτη ή εξωπνευμονική
• Κρυπτοκόκκωση εξωπνευμονική
• Κρυπτοσποριδίωση με διάρροια (>1 μήνα)
• Νόσος από μεγαλοκυτταροϊό (εκτός ήπατος, σπληνός,λεμφαδένων)
• Αμφιβληστροειδίτιδα από μεγαλοκυτταροϊό
• Απλός έρπης: έλκη (>1 μήνα), βρογχίτιδα, πνευμονίτιδα, οισοφαγίτιδα
• Ιστοπλάσμωση, διάσπαρτη ή εξωπνευμονική
• Ισοσποριδίωση με διάρροια (>1 μήνα)
• Λέμφωμα Burkitt
• Πρωτοπαθές λέμφωμα του εγκεφάλου
• Σύνδρομο απίσχνασης οφειλόμενο σε HIV λοίμωξη
• Λοίμωξη οφειλόμενη σε άτυπα μυκοβακτηρίδια  (Μ.Avium complex ή Μ. Kansasii ) διάσπαρτη η εξωπνευμονική
• Πνευμονική φυματίωση
• Εξωπνευμονική φυματίωση
• Πνευμονία από Πνευμονοκύστη P. Jirovecii
• Πνευμονία υποτροπιάζουσα σε διάστημα 12 μηνών
• Προοδευτική πολυεστιακή λευκοεγκεφαλοπάθεια
• Σηψαιμία υποτροπιάζουσα οφειλόμενη σε σαλμονέλλα (οχι όμως S. typhi)
• Εγκεφαλική Τοξοπλάσμωση
• Διηθητικός καρκίνος τραχήλου της μήτρας
• Εγκεφαλοπάθεια οφειλόμενη στον HIV (Άνοια)
• Σάρκωμα Kaposi
• Ανοσοβλαστικό λέμφωμα (ή αντίστοιχος όρος)

 

H προφυλακτική αγωγή μετά από πιθανή έκθεση στον HIV, περιλαμβάνει τα φαρμακευτικά σκευάσματα που χορηγούνται σε άτομα που ζουν με τον HIV. Ωστόσο, η συγκεκριμένη αγωγή λαμβάνεται σε καθημερινή βάση μόνο για ένα μήνα. H PEP δεν αντικαθιστά σε καμία περίπτωση τα μέτρα πρόληψης που πρέπει να λαμβάνονται προκειμένου να αποφευχθεί μια πιθανή έκθεση στον HIV και η χορήγησή της ενδείκνυται μόνο σε συγκεκριμένες περιπτώσεις βάσει των κλινικών κατευθυντήριων οδηγιών.

Από τη στιγμή που κάποιος εκτεθεί στον HIV, τις πρώτες 3 ημέρες ο ιός αναπαράγεται και ανιχνεύεται στους τοπικούς λεμφαδένες, ενώ σε διάστημα 5 ημερών ανιχνεύεται στο περιφερικό αίμα. Αυτό το «παράθυρο» των τριών ημερών αποτελεί μια άριστη ευκαιρία να ανασταλεί η αντιγραφή του ιού και ο πολλαπλασιασμός των ιικών αντιγράφων. Για το λόγο αυτό, η έγκαιρη χορήγηση της PEP σχετίζεται άμεσα και με την αποτελεσματικότητά της.

Εάν είσαι HIV οροαρνητικό άτομο ή δε γνωρίζεις εάν έχεις μολυνθεί από τον ιό, και τις τελευταίες ώρες:

• Έχεις εκτεθεί στον HIV μέσω απροφύλακτης σεξουαλικής επαφής (ρήξη ή μη χρήση προφυλακτικού)
• Έχεις χρησιμοποιήσει από κοινού σύριγγες, βελόνες και άλλα εξαρτήματα παρασκευής ναρκωτικών ουσιών
• Είσαι θύμα σεξουαλικής κακοποίησης
• Είσαι επαγγελματίας υγείας και έχεις εκτεθεί σε μολυσματικά βιολογικά υγρά

Τότε πρέπει να απευθυνθείς στο τμήμα επειγόντων περιστατικών νοσοκομείου που εφημερεύει η παθολογική κλινική. Μετά την αρχική αξιολόγηση από το θεράποντα για την αναγκαιότητα της λήψης PEP, και αφού λάβετε τις πρώτες βοήθειες είναι αναγκαία η παραπομπή σας σε μια πιο εξειδικευμένη δομή παρακολούθησης ΜΛ/ΕΙ, προκειμένου να καθοριστούν οι επόμενοι εργαστηριακοί έλεγχοι και να αντιμετωπιστούν τυχόν ανεπιθύμητες ενέργειες. Κατάλογος των Μονάδων Λοιμώξεων (ΜΛ) & των Εξωτερικών Ιατρείων Παρακολούθησης HIV οροθετικών (ΕΙ) είναι διαθέσιμος στην ιστοσελίδα του ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. (www. keelpno.gr).

Πρέπει να χορηγείται όσο πιο σύντομα γίνεται μετά από μια πρόσφατη πιθανή έκθεση στον ιό (σε διάστημα 48-72 ωρών). Mελέτες καταδεικνύουν τη θετική συσχέτιση της αποτελεσματικότητας της PEP με την έγκαιρη λήψη της. Για το λόγο αυτό, οι διεθνείς οδηγίες συστήνουν ως ιδανικό το χρονικό διάστημα των 48 ωρών.

Η έγκαιρη χορήγηση και η συστηματική λήψη της PEP είναι αποτελεσματική στην πρόληψη της μετάδοσης του ιού, όχι όμως 100%. Για το λόγο αυτό δεν υποκαθιστά σε καμιά περίπτωση τα καθιερωμένα μέτρα πρόληψης, όπως είναι η συστηματική χρήση προφυλακτικού, καθώς και η χρήση αποστειρωμένων βελονών και συρίγγων.

Η PEP χορηγείται στο πλαίσιο αντιμετώπισης επείγοντος περιστατικού και καλύπτεται από τα ασφαλιστικά ταμεία. Τόσο οι ασφαλισμένοι σε ασφαλιστικά ταμεία, οι ασφαλισμένοι σε Ευρωπαϊκό φορέα ασφάλισης, όσο και οι δικαιούχοι του νόμου 4368 δικαιούνται χορήγησης της PEP χωρίς καμία συμμετοχή. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η κατοχή ΑΜΚΑ και η επίδειξη της ευρωπαϊκής κάρτας ασφάλισης. Στην περίπτωση που Έλληνες ταξιδιώτες επιθυμούν να ταξιδέψουν στο εξωτερικό η χρήση της ευρωπαϊκής κάρτας ασφάλισης χρησιμοποιείται στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αποζημιώνεται από τους εθνικούς φορείς ασφάλισης.

H PEP στην Ελλάδα χορηγείται μόνο από τα φαρμακεία των δημοσίων νοσοκομείων, κατόπιν μιας προτυποιημένης διαδικασίας. Η πλειοψηφία των δημόσιων νοσοκομείων της ελληνικής επικράτειας μπορούν να διαχειριστούν περιστατικά πιθανής έκθεσης στον HIV. Ωστόσο, σε κάποια περιφερειακά νοσοκομεία της επαρχίας ενδεχομένως να μη διατίθενται ο απαραίτητος εργαστηριακός εξοπλισμός για τον αναγκαίο εργαστηριακό έλεγχο, καθώς και τα φαρμακευτικά σκευάσματα που χορηγούνται ως ΡΕΡ. Σε περίπτωση πιθανής έκθεσης, προτείνεται να επικοινωνήσετε άμεσα με τις υπηρεσίες του ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ (2105212000 - 24ωρη λειτουργία καθημερινές και σαββατοκύριακα, 2105212131-132 κατά τις εργάσιμες ημέρες και ώρες, 210 7222222 τις εργάσιμες ημέρες 9:00-20:00) προκειμένου να κατευθυνθείτε έγκαιρα στο πλησιέστερο εφημερεύον νοσοκομείο που δύναται να διαχειριστεί το περιστατικό.

H λήψη PEP μπορεί να προκαλέσει κάποιες ανεπιθύμητες ενέργειες, οι οποίες είναι παροδικές και εξαφανίζονται μετά την ολοκλήρωση της αγωγής. Ωστόσο, δεν είναι απειλητικές για τη ζωή. Οι συχνότερα εμφανιζόμενες ανεπιθύμητες ενέργειες περιλαμβάνουν κυρίως γαστρεντερικές διαταραχές και αντιμετωπίζονται συντηρητικά. Στην περίπτωση που κάποιος λάβει PEP και εμφανίσει ανεπιθύμητες ενέργειες πρέπει να απευθυνθεί στον θεράποντα στη ΜΛ/ΕΙ που τον παρακολουθεί προκειμένου να λάβει τις απαραίτητες οδηγίες για την αντιμετώπιση τους ή ακόμα και να τροποποιηθεί η αγωγή.

Η λήψη PEP επηρεάζει το αποτέλεσμα του εργαστηριακού ελέγχου για HIV. Ο επανέλεγχος για HIV προκειμένου να αποκλεισθεί η ορομετατροπή συστήνεται στις 6 εβδομάδες, 3 μήνες και 6 μήνες μετά την πιθανή έκθεση.

Δεν μπορείτε. Όπως αναφέρθηκε η λήψη της PEP δεν είναι αποτελεσματική κατά 100%. Επίσης η λήψη PEP δεν αποτρέπει την πιθανή ορομετατροπή εφ’ όσον δεν υιοθετούνται συμπεριφορές υψηλού κινδύνου. Η συνεχής έκθεση στον ιό περιορίζει την αποτελεσματικότητα της PEP.https://wwwn.cdc.gov/hivrisk/decreased_risk/medicines/pep.html

Στην περίπτωση που είχατε μια επικίνδυνη έκθεση σε χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 3 ημερών δεν συστήνεται η λήψη PEP καθώς είναι αναποτελεσματική. Το μόνο που μπορείτε να κάνετε είναι να πραγματοποιήσετε έναν αρχικό έλεγχο (baseline) για την ανίχνευση του HIV και έναν επαναληπτικό έλεγχο 6-8 βδομάδες μετά την πιθανή έκθεση. Στο χρονικό διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ του αρχικού και επαναληπτικού ελέγχου συστήνεται να χρησιμοποιείτε προφυλακτικό σε κάθε σεξουαλική επαφή.

Ο HIV μπορεί να μεταδοθεί:

• Με σεξουαλική επαφή (κολπική-πρωκτική-στοματική) με κάποιο HIV οροθετικό άτομο, χωρίς τη χρήση προφυλακτικού.
• Με την από κοινού χρήση μη αποστειρωμένων μολυσμένων μέσων (για παράδειγμα συρίγγων ή βελονών).
• Από την HIV οροθετική μητέρα στο παιδί της κατά τη διάρκεια της κύησης, του τοκετού ή του θηλασμού.
• Με τη μετάγγιση μολυσμένου αίματος. Ωστόσο, στις μέρες μας η πιθανότητα αυτή έχει ελαχιστοποιηθεί με το συστηματικό έλεγχο των μονάδων αίματος προς μετάγγιση και των παραγώγων του

Εφόσον κάποιος/α έχει μολυνθεί από τον HIV, δηλαδή είναι HIV οροθετικός/ή, ο ιός ανευρίσκεται σε διαφορετικές συγκεντρώσεις στα ανθρώπινα βιολογικά υγρά. Μολυσματικά υγρά με μεγάλες συγκεντρώσεις του ιού και κατ’ επέκταση υψηλή δυνατότητα μετάδοσης, θεωρούνται το αίμα, το σπέρμα, οι κολπικές εκκρίσεις και το μητρικό γάλα. Δυνητικά μολυσματικά καθίστανται όλα τα υπόλοιπα βιολογικά υγρά, εάν περιέχουν προσμίξεις αίματος.

Ναι. Αν τα ερωτικά βοηθήματα είναι μολυσμένα με αίμα, σπερματικά ή κολπικά υγρά HIV οροθετικού ατόμου, είναι δυνατή η μετάδοση του ιού από την κοινή χρήση των βοηθημάτων αυτών. Συνεπώς, προτείνεται η συστηματική χρήση προφυλακτικού για κάθε άτομο όταν χρησιμοποιούνται ερωτικά βοηθήματα.

Ναι. Παρόλο που είναι πιθανό να μολυνθεί κάποιος από τον HIV μέσω της απροφύλακτης στοματογεννητικής επαφής, ο κίνδυνος μπορεί να είναι μικρότερος συγκριτικά με τις κολπικές ή πρωκτικές επαφές χωρίς τη χρήση προφυλακτικού. Οι πιθανότητες μετάδοσης του HIV με τη στοματογεννητική επαφή αυξάνονται στη περίπτωση που υπάρχουν παθήσεις των ούλων και της στοματικής κοιλότητας, ή έλκη γεννητικών οργάνων. Ωστόσο, μέσω της στοματογεννητικής οδού μεταδίδονται πολύ εύκολα και άλλα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα που οφείλονται σε βακτήρια όπως γονόρροια, χλαμύδια, σύφιλη και ιούς όπως ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) ή ο ιός του απλού έρπητα (HSV 1/2). Επίσης μεταδίδεται και ο ιός της ηπατίτιδας Α (HAV).

Όχι. Ο ιός δε μπορεί να μεταδοθεί από τα τσιμπήματα κουνουπιών και άλλων εντόμων. Ο HIV δε ζει για μεγάλο χρονικό διάστημα στα έντομα και δεν μπορεί να αναπαραχθεί σε αυτά.

Ναι. Οι πρωκτικές επαφές χωρίς τη χρήση προφυλακτικού είναι περισσότερο επικίνδυνες σε σύγκριση με τις άλλες επαφές, λόγω της μεγαλύτερης πιθανότητας δημιουργίας τραυματισμών του βλεννογόνου του ορθού.

Ναι. Αν δε χρησιμοποιούνται αποστειρωμένα εργαλεία μιας χρήσης, είναι δυνατόν να μεταδοθεί, τόσο ο HIV, όσο και άλλα νοσήματα, όπως η ιογενής ηπατίτιδα B και C. Συνεπώς, συνιστάται τα παραπάνω να πραγματοποιούνται σε εξειδικευμένους χώρους , όπου χρησιμοποιούνται αποστειρωμένα εργαλεία ή εργαλεία μιας χρήσης.

Όχι. Ο ιός δεν μπορεί να μεταδοθεί από την κατανάλωση γευμάτων, τα οποία έχουν παρασκευαστεί από ένα HIV οροθετικό άτομο. Ακόμα και στην περίπτωση που το γεύμα εμπεριέχει μικρές ποσότητες αίματος, η έκθεση στο περιβάλλον, η θερμοκρασία παρασκευής του φαγητού καθώς και το γαστρικό οξύ του στομάχου καταστρέφουν τον ιό.

Ναι. Η λοίμωξη από κάποιο ΣΜΝ αυξάνει την ευαλωτότητα των ατόμων και σε άλλο σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα (ΣΜΝ). Τα ΣΜΝ, δημιουργούν έλκη (πληγές) στους βλεννογόνους του κόλπου, του πρωκτού και του στόματος, τόσο του άντρα, όσο και της γυναίκας (όπως για παράδειγμα ο έρπης των γεννητικών οργάνων και η σύφιλη), μπορεί όμως και να μην συνοδεύονται από εμφανή συμπτώματα (όπως για παράδειγμα η γονόρροια και τα χλαμύδια). Συνεπώς, αφενός προκαλείται διαταραχή της λειτουργίας των τοπικών αμυντικών μηχανισμών, αφετέρου καθίσταται ευκολότερη η είσοδος μικροβίων ή άλλων ιών στον οργανισμό.

Όχι. Ο HIV βρίσκεται σε βιολογικά υγρά, όπως το αίμα, και δεν επιβιώνει για μεγάλο χρονικό διάστημα εκτός σώματος. Δε μπορεί να μεταδοθεί αερογενώς (για παράδειγμα μέσω σταγονιδίων,όπως με το βήχα ή το φτέρνισμα), υδατογενώς (μέσω του νερού) ή με τη διαδερματική επαφή χωρίς τραυματισμό. Συνεπώς ο HIV δεν μεταδίδεται με την απλή κοινωνική επαφή όπως:

• με τη χειραψία
• με το φιλί
• με την αγκαλιά
• με την συγκατοίκηση με κάποιο HIV οροθετικό άτομο
• με την κοινή χρήση της τουαλέτας, του ντους, ή άλλων κοινόχρηστων χώρων
• με τη θάλασσα και την πισίνα
• με το βήχα ή το φτέρνισμα

Πολλές παράμετροι επηρεάζουν την επιβίωση του ιού στο περιβάλλον, όπως η συγκέντρωση (ποσότητα) του ιού στο βιολογικό δείγμα, το είδος του βιολογικού υγρού, η θερμοκρασία του περιβάλλοντος, η υγρασία, η έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία, το PH του περιβάλλοντος. Σε πολύ συγκεκριμένες συνθήκες μπορεί να επιζήσει ο ιός εκτός σώματος για κάποιες βδομάδες. Ειδικότερα, εργαστηριακές μελέτες έχουν δείξει τα εξής:

• Ο ιός είναι ευαίσθητος σε υψηλές θερμοκρασίες, αλλά όχι σε χαμηλές. Μεγαλύτερος χρόνος επιβίωσης σχετίζεται με χαμηλές θερμοκρασίες (<4°C). Μικρότερος χρόνος επιβίωσης (όχι πάνω από μια βδομάδα) σχετίζεται με υψηλές θερμοκρασίες (27 εώς 37°C).
• Η συγκέντρωση του ιού στο αίμα σε θερμοκρασία δωματίου παραμένει σταθερή και μπορεί να παραμείνει σε αποξηραμένο αίμα στους 4°C για μια βδομάδα.
• Ο ιός σε σύριγγες μπορεί να επιβιώσει μέχρι και 4 βδομάδες. Μεγαλύτερος χρόνος επιβίωσης σχετίζεται με πολύ χαμηλές θερμοκρασίες (<4°C). Σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες (27-37 °C ) ο χρόνος επιβίωσης του ιού ελαχιστοποιείται στις 7 ημέρες.
• Περιβάλλοντα πολύ όξινα pH< 7 ή αλκαλικά > 8 είναι ακατάλληλα για την επιβίωση του ιού.
• Δεν υπάρχουν μελέτες που να αναφέρουν επιβίωση του ιού εκτός σώματος στο σπέρμα.
• Δεν επιβιώνει στο νερό της θάλασσας.

Οι παραπάνω μελέτες έχουν διεξαχθεί σε συνθήκες εργαστηρίου και δεν έχουν ληφθεί υπόψη άλλοι περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως ο άνεμος και οι καιρικές συνθήκες. Οι μικρές ποσότητες βιολογικών υγρών εκτός σώματος περιέχουν πολύ μικρές συγκεντρώσεις ιικών αντιγράφων. Συνεπώς, η μολυσματικότητα αυτών των βιολογικών δειγμάτων είναι πάρα πολύ χαμηλή. Αξίζει να αναφερθεί ότι παρόλο που ο ιός μπορεί να παραμείνει κάποιο χρονικό διάστημα ενεργός εκτός σώματος, δεν έχει αναφερθεί στη βιβλιογραφία μόλυνση από τον HIV μέσω της άμεσης επαφής με πολύ μικρές ποσότητες βιολογικών υγρών εκτός σώματος.

Δυστυχώς δεν έχει αναπτυχθεί ακόμα κάποιο αποτελεσματικό προφυλακτικό εμβόλιο έναντι του HIV. Ωστόσο, οι ερευνητικές προσπάθειες είναι αρκετές, με μερικές εξ αυτών να παρουσιάζουν ενθαρρυντικά αποτελέσματα.

Για την αποτελεσματική πρόληψη από τον ιό, συστήνονται τα κάτωθι:

Συστηματική χρήση προφυλακτικού

• Χρησιμοποιείτε καινούργιο προφυλακτικό σε κάθε σεξουαλική επαφή, καθ’ όλη τη διάρκειά της και σε όλα τα είδη της (κολπική, πρωκτική, στοματική). Σε περίπτωση εναλλαγής συντρόφων κατά τη διάρκεια μιας σεξουαλικής συνεύρεσης, χρησιμοποιείτε διαφορετικό προφυλακτικό με κάθε σύντροφο.
• Χρησιμοποιείτε υδατοδιαλυτά λιπαντικά, τα οποία δεν καταστρέφουν το προφυλακτικό.
• Αποφεύγετε τη χρήση διπλού προφυλακτικού, διότι λόγω τριβής αυξάνεται ο κίνδυνος ρήξης του.
• Αποφεύγετε την αποθήκευση των προφυλακτικών σε σημεία με υψηλή θερμοκρασία και ηλιακή ακτινοβολία, διότι υπάρχει ο κίνδυνος να αλλοιωθούν.
• Δίνετε προσοχή στις οδηγίες χρήσης των προφυλακτικών
• Ελέγχετε την ημερομηνία λήξης των προφυλακτικών.
• Χρησιμοποιείτε το κατάλληλο προφυλακτικό ανάλογα με το είδος της σεξουαλικής επαφής. Στο εμπόριο είναι διαθέσιμα διαφορετικά είδη προφυλακτικών για τα διάφορα είδη σεξουαλικής επαφής (κολπική-πρωκτική-στοματογεννητική).

Τήρηση των κανόνων ατομικής υγιεινής

• Αποφεύγετε την από κοινού χρήση αντικείμενων που πιθανόν φέρουν υπολείμματα από αίμα, όπως οδοντόβουρτσες ή ξυραφάκια. Η τήρηση των κανόνων ατομικής υγιεινής προστατεύει από την μετάδοση και άλλων μικροβιακών λοιμώξεων ή λοιμώξεων από ιούς.

Αποφυγή της από κοινού χρήση εξαρτημάτων χρήσης ουσιών

• Σε περίπτωση χρήσης ενδοφλέβιων εξαρτησιογόνων ουσιών, να αποφεύγετε να χρησιμοποιείτε από κοινού σύριγγες, βελόνες ή άλλα εξαρτήματα παρασκευής και χρήσης.

Έγκαιρη ανίχνευση και θεραπεία των λοιπών σεξουαλικώς μεταδιδομένων νοσημάτων

• Στην περίπτωση που εμφανίσετε συμπτώματα από το ουροποιογεννητικό σύστημα (δυσουρία, καύσος κατά τη ούρηση, ασυνήθιστες κολπικές εκκρίσεις, έλκη στη γεννητική περιοχή), καλό είναι να απευθυνθείτε στον ιατρό σας προκειμένου να διερευνήσει την ύπαρξη κάποιου σεξουαλικώς μεταδιδομένου νοσήματος (ΣΜΝ), ώστε να πραγματοποιηθεί έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία.
• Χρησιμοποιείτε πάντα προφυλακτικό, ιδιαίτερα όταν συνυπάρχει και κάποιο άλλο ΣΜΝ.

Έγκαιρη εξέταση για την ανίχνευση του HIV. Γνώση του προφίλ HIV οροθετικότητας του σεξουαλικού σας συντρόφου.

• Ο μόνος αξιόπιστος τρόπος για να μάθετε αν έχετε μολυνθεί από τον ιό εσείς και ο σεξουαλικός σύντροφος σας είναι να κάνετε την ειδική εξέταση. Ενθαρρύνετε τους σεξουαλικούς σας συντρόφους σας να εξεταστούν για HIV ώστε να γνωρίζουν εάν έχουν μολυνθεί από τον ιό.

Αν υιοθετείτε σεξουαλικές συμπεριφορές υψηλού κινδύνου, εξεταστείτε στα προτεινόμενα χρονικά διαστήματα.

• Η εξέταση για HIV συστήνεται σε χρονικό διάστημα 6-8 βδομάδων μετά από μια πιθανή έκθεση. Ωστόσο, αν υιοθετείτε σεξουαλικές ή άλλες πρακτικές υψηλού κινδύνου συχνότερα, καλό θα ήταν να εξετάζεσθε πιο τακτικά σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες για τον προληπτικό έλεγχο υγιών ατόμων

Αν είχες πρόσφατα μια επικίνδυνη έκθεση σε χρονικό διάστημα <48/72 ωρών πήγαινε όσο πιο σύντομα γίνεται στο πλησιέστερη παθολογική κλινική νοσοκομείου που εφημερεύει για την εκτίμηση κινδύνου και τη χορήγηση προφυλακτικής θεραπείας μετά από έκθεση

• Με εργαστηριακή εξέταση

Η διάγνωση της HIV λοίμωξης μπορεί να γίνει στο εργαστήριο μετά από απλή αιμοληψία με ειδική για τον HIV εξέταση, η οποία ανιχνεύει τα αντισώματα έναντι του ιού που παράγει ο οργανισμός. Δε συμπεριλαμβάνεται ως εξέταση στον έλεγχο ρουτίνας που αφορά γενικές αιματολογικές, βιοχημικές, ορμονολογικές κ.α. εξετάσεις. Μπορεί να ζητηθεί από το ίδιο το άτομο ή να προταθεί από ιατρό και γίνεται μετά από τη συναίνεση του ατόμου Έγγραφο συναίνεσης για την εξέταση Informed Consent Form for HIV testingΠριν την λήψη δείγματος προηγείται ενημέρωση Ενημέρωση προς το άτομο που προσέρχεται για εξέταση Information: Before getting tested for HIV Σε περίπτωση αρχικού θετικού αποτελέσματος πραγματοποιείται εργαστηριακός έλεγχος επιβεβαίωσης. Με την 4ης γενιάς αντιδραστήρια ανιχνεύεται ταυτόχρονα και το αντιγόνο p24 για τον HIV-1.

• Με ταχεία δοκιμασία ανίχνευσης (rapid tests)

Το ενδιαφερόμενο άτομο μπορεί να εξεταστεί αν το επιθυμεί σε ειδικούς χώρους με τεστ ταχείας ανίχνευσης των HIV αντισωμάτων (rapid tests) σε βιολογικό δείγμα αίματος ή «σιέλου». Στη περίπτωση που το δείγμα είναι θετικό αντιδρόν, το άτομο πρέπει να παραπεμφθεί για να εξεταστεί με εργαστηριακή μέθοδο.

Οι δοκιμασίες ταχείας ανίχνευσης (rapid diagnostic test - RDT) είναι διαγνωστικά τεστ που μπορούν εύκολα να πραγματοποιηθούν και να δώσουν μέσα σε λίγα λεπτά αποτέλεσμα. Είναι μικρές συσκευές οι οποίες όταν ανιχνεύουν τα αντισώματα για τον HIV εμφανίζεται χρωματική ένδειξη. Απαιτείται ελάχιστη ποσότητα αίματος μετά από τρύπημα του δακτύλου ή «σίελο» (στοματικό υγρό πάνω από τα ούλα). Τα εγκεκριμένα τεστ διαθέτουν σήμανση CE και είναι κατάλληλα για διαγνωστική χρήση. Είναι αξιόπιστα και το αποτέλεσμα τους είναι έγκυρο, εφόσον το τεστ γίνει μετά τη «περίοδο παραθύρου» της μεθόδου και έχει ληφθεί ορθά η αναγκαία ποσότητα βιολογικού δείγματος. Η φύλαξη και η χρήση της συσκευής πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή. Σε περίπτωση που το αποτέλεσμα είναι θετικό αντιδρόν θα πρέπει να επαναληφθεί ο έλεγχος σε εργαστηριακή δομή. Σε περίπτωση αρνητικού αντιδρώντος δείγματος δεν χρειάζεται περαιτέρω έλεγχος εφόσον έχουν τηρηθεί οι παραπάνω προϋποθέσεις.

Με τον μοριακό έλεγχο μπορεί να ανιχνευτεί ο ιός σε σύντομο χρονικό διάστημα (11-14 ημέρες μετά τη μόλυνση), ωστόσο δε συστήνεται γενικά ως διαγνωστική εξέταση εφόσον δεν καλύπτει όλους τους τύπους του HIV και μπορεί να δώσει ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα. Για διαγνωστικούς λόγους ο μοριακός έλεγχος μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συνδυασμό με τον έλεγχο αντισωμάτων σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, όπως είναι οι δότες, τα νεογνά HIV οροθετικών μητέρων και τα άτομα με πιθανή πρωτολοίμωξη.

Στην Ελλάδα, η εξέταση για τη διάγνωση της HIV λοίμωξης είναι εμπιστευτική ή ανώνυμη. Στον εμπιστευτικό έλεγχο το αποτέλεσμα το γνωρίζει μόνο ο εξεταζόμενος και ο επαγγελματίας υγείας που εμπλέκεται στην διαδικασία της εξέτασης. Σε κάποια νοσοκομεία ή Κέντρα Ελέγχου & Αναφοράς HIV/AIDS, καθώς και σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους στην κοινότητα ο έλεγχος μπορεί να γίνει ανώνυμα αν το επιθυμεί το άτομο. Στον ανώνυμο έλεγχο ο εξεταζόμενος δεν είναι υποχρεωμένος να δηλώσει τα αληθή στοιχεία του και δεν απαιτείται κάποιο αποδεικτικό ταυτοποίησης για τη διεύθυνση ή το όνομα του, εφόσον δε γίνεται έλεγχος της ακρίβειας των στοιχείων. Τα ακριβή στοιχεία απαιτούνται μόνο σε περίπτωση που θελήσει το άτομο να λάβει γραπτώς το αποτέλεσμα της εξέτασής του με το πλήρες ονοματεπώνυμο ή χρειαστεί να γίνει επιβεβαιωτικός έλεγχος. Σε αυτές τις περιπτώσεις η εξέταση γίνεται εμπιστευτικά και χρησιμοποιούνται τα πραγματικά στοιχεία του ατόμου κωδικοποιημένα (αρχικά επιθέτου-ονόματος, ημ/νία γέννησης, φύλο).

Η διάγνωση της HIV λοίμωξης μπορεί να γίνει μετά από την «περίοδο παραθύρου». «Περίοδος παραθύρου» καλείται το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί από τη στιγμή της μόλυνσης με τον HIV μέχρι και τη δυνατότητα ανίχνευσης αντισωμάτων για τον ιό. Διαφοροποιείται ανάλογα με το είδος των βιολογικών δεικτών της δοκιμασίας (τεστ) που χρησιμοποιείται, την γενικότερη κατάσταση της υγείας του ατόμου και τη λήψη συγκεκριμένων φαρμάκων. Κατευθυντήριες οδηγίες για τη διάγνωση της HIV λοίμωξης σε κλινικά και μη κλινικά πλαίσια, 2014Για να εξασφαλιστεί η αξιοπιστία των αποτελεσμάτων συστήνεται η διαγνωστική εξέταση για τον HIV να γίνεται 6-8 εβδομάδες (περίοδος παραθύρου) μετά την πιθανή έκθεση στον ιό εάν πραγματοποιηθεί με εργαστηριακή τεχνική, ενώ σε περίπτωση χρήσης rapid test απαιτείται συνήθως να παρέλθει το χρονικό διάστημα των 3 μηνών περίπου (εξαρτάται από το τεστ).

Οποιαδήποτε στιγμή θελήσεις να γνωρίσεις αν έχεις μολυνθεί από το HIV μπορείς να εξεταστείς. Η εξέταση μπορεί να γίνει είτε για προληπτικούςλόγους είτε για διαγνωστικούς. Πρέπει να εξεταστείς αν:

• είχες απροφύλακτη σεξουαλική επαφή ή επαφή με ρήξη του προφυλακτικού
• χρησιμοποίησες από κοινού σύριγγες ή άλλα εξαρτήματα παρασκευής ναρκωτικών ουσιών
• εκτέθηκες σε αίμα ή σε άλλα βιολογικά υγρά, τα οποία μπορεί να είναι μολυσματικά
• έχεις ήδη μολυνθεί από κάποιο άλλο σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα
• σε άτομα πριν λάβουν την προφυλακτική αγωγή μετά από πιθανή έκθεση στον HIV.
• είσαι έγκυος, στο πλαίσιο πρόληψης και της κάθετης μετάδοσης. Ο έλεγχος ανίχνευσης αντισωμάτων για τον HIV συστήνεται σε γυναίκες κατά τον προγεννητικό έλεγχο στην αρχή της εγκυμοσύνης τους και στο γ’ τρίμηνο πριν την 36η εβδομάδα. Γυναίκα με αδιευκρίνιστο προφίλ για την HIV λοίμωξη πριν τον τοκετό, θα πρέπει να εξετάζεται με ταχεία δοκιμασία (rapid test).

Για τη δική σου προστασία και των συντρόφων σου, στο μεσοδιάστημα ως την ημέρα λήψης του δείγματος αίματος, δεν θα πρέπει να έχεις απροφύλακτες σεξουαλικές επαφές. Ενδείξεις/συστάσεις για εξέταση αφορά ειδικότερα τις παρακάτω κατηγορίες ατόμων:

• άτομα που αναφέρουν απροφύλακτες σεξουαλικές επαφές
  • Ομοφυλοφιλικές
  • Ετεροφυλοφιλικές
• χρήστες εξαρτησιογόνων ουσιών και οι σεξουαλικοί σύντροφοι αυτών
• σύντροφοι HIV οροθετικών ατόμων
• άτομα που πιστεύουν ότι μπορεί να έχουν εκτεθεί (ή έχουν συμπτώματα συμβατά με αυτά της οξείας HIV λοίμωξης)
• μετά από επαγγελματική έκθεση
• πολυμεταγγιζόμενα/αιμοκαθαιρόμενα άτομα
• ασθενείς με λοιμώξεις ή νοσήματα όπως φυματίωση, λέμφωμα, HCV, HBV και λοιπά ΣΜΝ.
• γυναίκες κατά τον προγεννητικό έλεγχο στην αρχή της εγκυμοσύνης και στο γ’ τρίμηνο πριν την 36η εβδομάδα
• άτομα πού κατάγονται ή αναφέρουν σεξουαλικές επαφές σε χώρες υψηλού επιπολασμού της HIV λοίμωξης ή με σεξουαλικούς συντρόφους που προέρχονται από χώρες γενικευμένης επιδημίας
• θύματα σεξουαλικής κακοποίησης και θύματα σωματομπορίας και διακίνησης ανθρώπων

Μπορεί να ζητηθεί επανεξέταση σε δύο εβδομάδες ή/και στους 6 μήνες σε περίπτωση:

• Πρόσφατης λοίμωξης, όπου δεν έχουν παραχθεί στο άτομο επαρκή αντισώματα έναντι του ιού (περίοδο παραθύρου)
• Αδυναμία επιβεβαίωσης του αρχικού θετικού αποτελέσματος λόγω της καθυστερημένης ανοσιακής απάντησης
• Σε λήψη ανοσοκατασταλτικών ή χημειοθεραπευτικών ή άλλων φαρμάκων τα οποία επηρεάζουν την ανταπόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος για την παραγωγή αντισωμάτων
• Σε περίπτωση λήψης προφυλακτικής αντιρετροϊκή θεραπεία, κατόπιν επαγγελματικής ή μη επαγγελματικής έκθεσης στον HIV
• Σε περίπτωση συλλοιμώξεων με άλλα νοσήματα, όπως ηπατίτιδα C
• Περαιτέρω εργαστηριακή διερεύνηση, αν ο κλινικός ιατρός το κρίνει αναγκαίο.

Τα άτομα με ενεργή σεξουαλική ζωή θα πρέπει να εξετάζονται τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους. Ωστόσο η συχνότητα του προληπτικού ελέγχου υγιών ατόμων για HIV διαφοροποιείται ανάλογα με τις σεξουαλικές ή άλλες πρακτικές που υιοθετούν. Ειδικότερα προτείνεται:

• ετήσιος έλεγχος (μπορεί να διενεργείται και συχνότερα, ανάλογα με τη συχνότητα υιοθέτησης συμπεριφορών υψηλού κινδύνου) στις παρακάτω περιπτώσεις:
  • Άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες
  • Σεξουαλικοί σύντροφοι HIV οροθετικών ατόμων
  • Σεξουαλικοί σύντροφοι χρηστών εξαρτησιογόνων ουσιών
  • Ετεροφυλόφιλα άτομα που έχουν περισσότερους από έναν σεξουαλικούς συντρόφους από την τελευταία φορά που είχαν εξεταστεί
  • Άτομα που κατάγονται από χώρες με υψηλό επιπολασμό της HIV λοίμωξης (κυρίως από χώρες γενικευμένης επιδημίας, όπως χώρες Υποσαχαρίου Αφρικής)
• Εξαμηνιαίος έλεγχος:
  • Χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών ουσιών

Η εξέταση σε χρήστες συστήνεται και γίνεται μετά από πληροφορημένη συναίνεση όταν εισέρχονται σε προγράμματα απεξάρτησης.

Ειδική κατηγορία εξεταζομένων αποτελούν:

• Τα επ’ αμοιβή εκδιδόμενα άτομα (είναι υποχρεωτικός ανά τρίμηνο σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία)
• Οι δότες αίματος, άλλων ιστών και οργάνων, όπου ο έλεγχος αντισωμάτων έναντι του ιού είναι υποχρεωτικός (πάντα μετά από ενημέρωση) για λόγους προστασίας τρίτων. Συστήνεται ο ετήσιος προληπτικός έλεγχος για HIV.

Η εξέταση γίνεται:

• Στα περισσότερα δημόσια νοσοκομεία
• Σε ορισμένα Κέντρα Αναφοράς & Ελέγχου HIV/AIDS Κέντρα Αναφοράς & Ελέγχου HIV/AIDS
• Σε ιδιωτικές δομές υπηρεσιών υγείας (νοσοκομεία, εργαστήρια)
• Σε δομές πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας (πχ. δομές ΕΟΠΥΥ)
• Σε δομές απεξάρτησης, για τους χρήστες εξαρτησιογόνων ουσιών οι οποίοι εντάσσονται σε προγράμματα
• Στην κοινότητα από ΜΚΟ και κρατικούς φορείς είτε σε κινητές ιατρικές οργανωμένες μονάδες είτε σε σημεία ελέγχου φιλικά προς το χρήστη (checkpoints)
• Στο Κέντρο Σεξουαλικής Υγείας του ΕΟΔΥ, Πολυκλινική Αθηνών, 2^ος όροφος, Πειραιώς 3, Ομόνοια. Δωρεάν- ανώνυμα- εμπιστευτικά για όλους.

Η εξέταση καλύπτεται πλήρως από τα ασφαλιστικά ταμεία και είναι δωρεάν για τους δικαιούχους του ν.4368/2016, εάν συνταγογραφηθεί και πραγματοποιηθεί εντός των μονάδων του Ε.Ο.Π.Υ.Υ., των σχηματισμών του ΕΣΥ, των πανεπιστημιακών και των στρατιωτικών νοσοκομείων. Σε περίπτωση που το άτομο επιθυμεί να καλύψει το κόστος, ανέρχεται στα 10 € περίπου. Σε κάποια Κέντρα Αναφοράς & Ελέγχου AIDS (Β. Ελλάδας, Ν.Δ. Ελλάδας, Δ. Ελλάδας) μπορεί επίσης να πραγματοποιηθεί δωρεάν και ανώνυμος έλεγχος με εργαστηριακό έλεγχο μετά από αιμοληψία και σε δομές της κοινότητας από ΜΚΟ με τεστ ταχείας ανίχνευσης καθώς επίσης και στο Κέντρο Σεξουαλικής Υγείας του ΕΟΔΥ στην Πολυκλινική Αθηνών.

Ο χρόνος παράδοσης των αποτελεσμάτων διαφοροποιείται ανάλογα με τον τύπο της εξέτασης:

• Τα αποτελέσματα των εργαστηριακών εξετάσεων μπορούν να ληφθούν εντός λίγων ημερών έως και εβδομάδων από την λήψη του βιολογικού δείγματος. Ο χρόνος παράδοσης εξαρτάται από τη δομή που θα πραγματοποιηθεί η εξέταση και τον αριθμό των εξετάσεων που εξυπηρετεί. Σε περίπτωση θετικού δείγματος ακολουθεί πάντα επιβεβαιωτική εξέταση.
• Σε περίπτωση, των τεστ ταχείας ανίχνευσης του HIV (rapid tests) τα αποτελέσματα είναι έτοιμα σε 30 λεπτά ή λιγότερο. Στην περίπτωση θετικού αντιδρώντος δείγματος θα πρέπει να γίνει εργαστηριακός έλεγχος.

Αν γνωρίζεις το HIV ορολογικό σου προφίλ, τα οφέλη που μπορείς να αποκομίσεις:

• Σε περίπτωση που εξεταστείς αρνητικός/-ή είναι:
  • να προστατεύσεις τον εαυτό σου από πιθανή μετάδοση του ιού με τη σωστή χρήση πάντα του προφυλακτικού
  • να ενημερωθείς για θέματα σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας
  • να εξετάζεσαι τακτικά για τον HIV και τα άλλα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ)
  • να υιοθετήσεις ασφαλείς πρακτικές
  • να μην μοιράζεσαι βελόνες και σύριγγες
• Σε περίπτωση που εξεταστείς θετικός/-ή είναι:
  • να διασυνδεθείς έγκαιρα με Μονάδα Λοιμώξεων για τη λήψη της κατάλληλης θεραπείας καθώς και την παρακολούθηση της υγείας σου για βελτίωση της ποιότητας και την επιμήκυνση του χρόνου ζωής
  • να έχεις κατάλληλη ψυχολογική υποστήριξη και ενημέρωση για ζητήματα που αφορούν την HIV λοίμωξη (Συμβουλευτικό Κέντρο και τηλ. γραμμή ΚΕΕΛΠΝΟ)
  • να λάβεις συμβουλευτική για τη σωστή χρήση προφυλακτικού, ώστε να προστατεύσεις τους σεξουαλικούς συντρόφους σου αλλά και τον εαυτό σου από ενδεχόμενη συλλοίμωξη
  • να ενημερωθείς αν είσαι έγκυος, για τη δυνατότητα αποφυγής της κάθετης μετάδοσης στο μωρό κατά την εγκυμοσύνη και τον τοκετό καθώς και, την αποφυγή του θηλασμού μετά