ΚΕΕΛΠΝΟ
Εγρήγορση για κρούσματα νόσου από ιό Oropouche, Ιούλιος 2024
Αγαπητοί Συνάδελφοι,
Θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε και να ζητήσουμε την εγρήγορσή σας για τη διάγνωση εισαγομένων περιστατικών νόσου από ιό Oropouche, σε ταξιδιώτες που έρχονται από ενδημικές χώρες της Νότιας και Κεντρικής Αμερικής και της Καραϊβικής (ιδίως της Κούβας).
Δεδομένου ότι, την ίδια στιγμή, καταγράφεται δραματική αύξηση της επίπτωσης του Δάγκειου πυρετού σε παγκόσμιο επίπεδο και λαμβάνοντας υπόψη ότι η κλινική συμπτωματολογία των νόσων αυτών μπορεί να είναι παρόμοια (όπως και των νόσων Chikungunya και Zika), ο ΕΟΔΥ συστήνει να συμπεριλαμβάνεται η νόσος
Oropouche στη διαφορική διάγνωση περιστατικών με συμβατή κλινική εικόνα και πρόσφατο ταξίδι σε ενδημικές χώρες της Λατινικής Αμερικής (συμπεριλαμβανομένης της Καραϊβικής), μαζί με τον Δάγκειο πυρετό και τις νόσους από ιούς Chikungunya και Zika. Μάλιστα, έχει γίνει σύσταση, από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC) για αυξημένη εγρήγορση των επαγγελματιών υγείας για τη νόσο, σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Στο πλαίσιο αυτό, και σε
συνέχεια της ενημερωτικής επιστολής του ΕΟΔΥ με θέμα: «Εγρήγορση για κρούσματα Δάγκειου πυρετού, Chikungunya και λοίμωξης από ιό Zika (νοσημάτων που μεταδίδονται με κουνούπια Aedes, Μάιος 2024» (Διαθέσιμη από: https://eody.gov.gr/wp-content/uploads/2019/01/krousmata_dagkeios-zika-chikungunya202405.pdf), θα θέλαμε να ζητήσουμε τη συμβολή σας στην έγκαιρη διάγνωση και στην ενίσχυση της επιτήρησης (και) της συγκεκριμένης λοίμωξης από ιό Oropouche.
Επιδημιολογικά δεδομένα:
Ιστορικά, τις τελευταίες δεκαετίες, επιδημίες της νόσου έχουν καταγραφεί σε αρκετές χώρες της Νότιας και Κεντρικής Αμερικής και Καραϊβικής (π.χ. Βραζιλία, Περού, Αργεντινή, Βολιβία, Κολομβία, Εκουαδόρ, Γαλλική Γουιάνα, Παναμά, Δημοκρατία Τρινιντάντ και Τομπάγκο). Στην Αμερικανική ήπειρο, τα τελευταία δέκα έτη, επιδημίες της νόσου παρουσιάζονταν κυρίως στην περιοχή του Αμαζονίου.
Σύμφωνα με τον Παναμερικανικό Οργανισμό Υγείας (PAHO), το 2024, έως τις 9 Μαΐου 2024, περισσότερα από 5.000 επιβεβαιωμένα κρούσματα της νόσου Oropouche είχαν δηλωθεί από τέσσερις χώρες της Αμερικανικήςηπείρου (και με επέκταση σε νέες περιοχές): τη Βολιβία, τη Βραζιλία, την Κολομβία και το Περού.
Επιπρόσθετα, στις 27 Μαΐου 2024, το Υπουργείο Δημόσιας Υγείας της Κούβας ανέφερε καταγραφή επιδημίας ιού Oropouche, για πρώτη φορά στην Κούβα (με 74 επιβεβαιωμένα κρούσματα τον Μάιο 2024, έως τις 27 Μαΐου).
Μέχρι στιγμής, η νόσος περιορίζεται στην Αμερικανική ήπειρο και δεν έχουν καταγραφεί ποτέ επιδημίες του ιού στην ηπειρωτική Ευρώπη.
Στην Ελλάδα δεν έχουν -επί του παρόντος- διαγνωσθεί εισαγόμενα περιστατικά της νόσου. Ωστόσο, έχουν πρόσφατα καταγραφεί (Μάιο-Ιούνιο 2024) λίγα εισαγόμενα περιστατικά στην Ιταλία και στην Ισπανία, σε ταξιδιώτες από Κούβα.
Τρόπος μετάδοσης – Κύκλος ιού στη φύση:
Η νόσος από ιό Oropouche είναι μία ζωονόσος που οφείλεται στον ιό Oropouche (γένους Orthobunyavirus). Ο ιός μεταδίδεται στους ανθρώπους κυρίως με το τσίμπημα ενός μολυσμένου δίπτερου εντόμου που ονομάζεται Culicoides paraensis midge (σαν μικρή μύγα). Το έντομο αυτό είναι ο βασικός διαβιβαστής του ιού και είναι ευρέως διαδεδομένο στην Αμερικανική ήπειρο, αλλά απουσιάζει από την Ευρώπη. Άλλοι γνωστοί διαβιβαστές του ιού περιλαμβάνουν τα είδη κουνουπιών Culex quinquefasciatus, Coquillettidia venezuelensis, Mansonia venezuelensis, και Aedes serratus. Δεν έχει καταγραφεί άμεση μετάδοση του ιού από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Τα άγρια πτηνά και θηλαστικά θεωρούνται ότι αποτελούν τους φυσικούς ξενιστές του ιού. Πιο αναλυτικά, εκτιμάται ότι η κυκλοφορία του ιού στη φύση περιλαμβάνει δύο κύκλους: τον επιδημικό και τον «συλβατικό» (στην «άγρια» φύση). Στον «συλβατικό» κύκλο, οι σπονδυλωτοί ξενιστές του ιού περιλαμβάνουν πρωτεύοντα, βραδύποδες και ίσως πτηνά, και δεν έχει αναγνωρισθεί ο βασικός διαβιβαστής. Στον αστικό επιδημικό κύκλο, οι άνθρωποι είναι οι
βασικοί ξενιστές («δεξαμενές» του ιού) και ο ιός μεταδίδεται κυρίως μέσω τσιμπήματος ενός μολυσμένου εντόμου Culicoides paraensis midge.
Κλινική εικόνα:
Στους ανθρώπους η νόσος από τον ιό Oropouche μπορεί να εκδηλωθεί σαν οξεία εμπύρετη νόσος, συνήθως με συνοδό κεφαλαλγία με φωτοφοβία, οπισθοβολβικό άλγος, ρίγος, μυαλγίες και αρθραλγίες/ οσφυαλγία/ ραχιαλγία, καταβολή, και ενίοτε εμμένουσα ναυτία, εμέτους, ανορεξία ή και -σε κάποιες περιπτώσεις- εξάνθημα.
Περιστασιακά μπορεί να εκδηλωθούν πιο σοβαρά συμπτώματα (όπως μηνιγγίτιδα ή εγκεφαλίτιδα ή αιμορραγικές εκδηλώσεις, π.χ. επιστάξεις, πετέχειες, ουλορραγία). Τα συμπτώματα της νόσου είναι παρόμοια με του Δάγκειου πυρετού (και των νόσων Chikungunya και Zika).
Η περίοδος επώασης είναι συνήθως 4 έως 8 ημέρες (εύρος = 3-12 ημέρες) από το μολυσμένο τσίμπημα. Η διάρκεια των συμπτωμάτων είναι συνήθως 3-7 ημέρες, αν και σε ορισμένους ασθενείς η ανάρρωση μπορεί να διαρκέσει εβδομάδες. Δεν έχουν αναφερθεί θανατηφόρα περιστατικά. Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία ούτε εμβόλιο.
Η νόσος συχνά παραμένει αδιάγνωστη λόγω της ήπιας αυτό-περιοριζόμενης εικόνας της και λόγω της παρόμοιας κλινικής εικόνας με άλλες νόσους, όπως τον Δάγκειο πυρετό, τις νόσους Chikungunya και Zika, τον κίτρινο πυρετό, την ελονοσία κτλ.
Εκτιμήσεις ECDC:
Το ECDC εκτιμά ότι ο κίνδυνος λοίμωξης από τον ιό σε ταξιδιώτες στην Κούβα ή στην Κεντρική και Νότια Αμερική είναι χαμηλός, εφόσον ακολουθούν τις οδηγίες των αρχών δημόσιας υγείας για τα μέτρα ατομικής προστασίας έναντι των τσιμπημάτων κουνουπιών και εντόμων «midges». Η πιθανότητα εισαγωγής κρουσμάτων στην ηπειρωτική Ευρώπη θεωρείται γενικά χαμηλή. Σε περίπτωση εισαγωγής κρούσματος, η πιθανότητα δευτερογενούς τοπικής μετάδοσης στην ηπειρωτική Ευρώπη θεωρείται πολύ χαμηλή, καθώς ο ικανός διαβιβαστής απουσιάζει από την ηπειρωτική Ευρώπη. Ωστόσο, δεν υπάρχουν τεκμηριωμένες μελέτες που να επιβεβαιώνουν ότι τα Ευρωπαϊκά είδη κουνουπιών και εντόμων «midges» δεν μπορούν να μεταδώσουν τον ιό, δηλαδή δεν είναι γνωστό εάν τα
αντίστοιχα είδη των εντόμων Culicoides στην Ευρώπη έχουν ικανότητα διαβίβασης (μετάδοσης) του ιού. Μέχρι στιγμής πάντως, η νόσος περιορίζεται στην Αμερικανική ήπειρο και δεν έχουν καταγραφεί ποτέ επιδημίες του ιού στην ηπειρωτική Ευρώπη. Ωστόσο, είναι πιθανή η καταγραφή εισαγόμενων κρουσμάτων στην Ευρώπη, σε ταξιδιώτες που επισκέφθηκαν περιοχές με συνεχιζόμενη επιδημία του ιού.
Σύσταση ΕΟΔΥ για αυξημένη εγρήγορση για τη νόσο:
Καθώς σε χώρες της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής και της Καραϊβικής συν-κυκλοφορούν οι ιοί Oropouche, Δάγκειου πυρετού, Chikungunya και Zika, που έχουν παρόμοια κλινική εικόνα, και δεδομένης της τρέχουσας αυξημένης επίπτωσης της νόσου από ιό Oropouche στις περιοχές αυτές, ο ΕΟΔΥ συστήνει:
Να ελέγχονται (και) για λοίμωξη από ιό Oropouche όλα τα κλινικά ύποπτα κρούσματα που παρουσιάζουν συμβατή κλινική εικόνα και αφορούν σε ταξιδιώτες που έχουν ταξιδέψει σε περιοχές της Νότιας ή Κεντρικής Αμερικής ή Καραϊβικής (ιδίως της Κούβας), ιδίως όσα έχουν αρνητικό εργαστηριακό έλεγχο για ιούς Δάγκειου
πυρετού, Chikungunya και Zika.
Διάγνωση:
Τα δείγματα θα πρέπει να συνοδεύονται από το «Συνοδευτικό δελτίο αποστολής κλινικού δείγματος προς εργαστήρια για έλεγχο λοίμωξης από τους ιούς Δάγκειου πυρετού, Chikungunya, Zika, Oropouche» (Διαθέσιμο από: https://eody.gov.gr/disease/dagkeios-pyretos/ > Παραπεμπτικά & Άλλα Συνοδευτικά Έγγραφα). Η αποστολή τωνδειγμάτων στα εργαστήρια θα πρέπει να γίνεται κατόπιν επικοινωνίας με αυτά, προκειμένου να διευκρινίζονται εκ των προτέρων οι λεπτομέρειες της αποστολής και του ελέγχου των δειγμάτων και το είδος των δειγμάτων που θα πρέπει να σταλούν. O ΕΟΔΥ έχει συνάψει προγραμματική σύμβαση συνεργασίας με τα εργαστήρια αυτά (για την κάλυψη του κόστους των εξετάσεων για Αρμποϊώσεις).
Δήλωση στον ΕΟΔΥ:
Οι επαγγελματίες υγείας καλούνται να ενημερώνουν άμεσα τον ΕΟΔΥ για τα διαγνωσμένα/επιβεβαιωμένα περιστατικά της νόσου (τηλ. 210 5212385, 210 5212355, 6951683553) και να δηλώνουν άμεσα στον ΕΟΔΥ τα διαγνωσμένα κρούσματα της νόσου από ιό Oropouche. Καθώς η νόσος δεν υπάγεται -επί του παρόντος- στα
υποχρεωτικώς δηλούμενα νοσήματα, η δήλωσή της στον ΕΟΔΥ -σε περίπτωση κρούσματος- μπορεί να γίνει με τη συμπλήρωση του ειδικού Δελτίου Δήλωσης για «Λοίμωξη από ιό Δάγκειου πυρετού, Chikungunya, Zika» συμπληρώνοντας το παθογόνο (τον ιό Oropouche) στα «εργαστηριακά ευρήματα» (και αποστολή του στη συνέχεια στον ΕΟΔΥ με την προβλεπόμενη διαδικασία).
Βιβλιογραφία – Πηγές:
1. WHO. Disease Outbreak News. Oropouche virus disease – Cube. Διαθέσιμο από:
https://www.who.int/emergencies/disease-outbreak-news/item/2024-DON521
2. Epidemiological Alert – Oropouche in the Region of the Americas – 9 May 2024. Διαθέσιμο από:
https://www.paho.org/en/documents/epidemiological-alert-oropouche-region-americas-9-may-2024
3. CDC. Travelers’ Health. Oropouche Fever in the Americas. Διαθέσιμο από:
https://wwwnc.cdc.gov/travel/notices/level1/oropouche-fever-brazil
4. ECDC. Communicable disease threats report, 1-7 June 2024, week 23. Διαθέσιμο από:
https://www.ecdc.europa.eu/en/publications-data/communicable-disease-threats-report-1-7-june-2024-week23