Ενημερωτικό δελτίο ΕΟΔΥ – Οκτώβριος/Νοέμβριος 2025

20 Χρόνια ECDC: 20 χρόνια προάσπισης της Δημόσιας Υγείας στην Ευρώπη

O Πρόεδρος ΕΟΔΥ, Καθ. Χ.Χατζηχριστοδούλου (2η σειρά, 2ος από αριστερά), μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του ECDC, συμμετείχε στην εκδήλωση για τον εορτασμό των 20 ετών λειτουργίας του ευρωπαϊκού Οργανισμού.

Στο πλαίσιο του εορτασμού πραγματοποιήθηκε panel συζήτησης με θέμα «Looking Ahead – ECDC’s vision in a changing public health landscape» που συμμετείχαν τρείς χώρες της Ε.Ε. (Ελλάδα, Γαλλία, Φιλανδία), ο Πρόεδρος ΕΟΔΥ κατέθεσε πέντε βασικούς άξονες για το μέλλον της δημόσιας υγείας στην Ευρώπη:

• Ενίσχυση της εκπαίδευσης στην επιδημιολογία πεδίου και δημιουργία ευρωπαϊκού προγράμματος FETP
• Σύσταση ευρωπαϊκής συμβουλευτικής επιτροπής εμβολιασμών
• Αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης στα θέματα δημόσιας υγείας
• Καταπολέμηση της μικροβιακής αντοχής (AMR) τόσο με δράσεις οριζόντιες σε επίπεδο Ε.Ε. αλλά και εξειδικευμένες ανά χώρα-μέλος
• Καθορισμός σαφών κανόνων για τη χρήση δεδομένων στο πλαίσιο του European Health Data Space, τα οποία σε κάθε περίπτωση δεν υποκαθιστούν τις βάσεις δεδομένων επιδημιολογικής επιτήρησης.

Όπως τόνισε ο Πρόεδρος του ΕΟΔΥ: «Τα είκοσι χρόνια του ECDC μας θυμίζουν πόσο έχουμε προοδεύσει — αλλά και πόσα απομένουν ακόμη να γίνουν. Οι προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας είναι σύνθετες, όμως μπορούν να αντιμετωπιστούν, εφόσον συνεχίσουμε να στηριζόμαστε σε ό,τι πρεσβεύει το ECDC: επιστημονική αριστεία, συνεργασία και εμπιστοσύνη.»

Panel συζήτησης με συμμετοχή Ελλάδας, Γαλλίας και Φινλανδίας στο πλαίσιο του εορτασμού, όπου ο Πρόεδρος του ΕΟΔΥ παρουσίασε πέντε βασικούς άξονες για το μέλλον της δημόσιας υγείας στην Ευρώπη.

Αναπνευστικοί Ιοί: Πώς προστατεύουμε τον εαυτό μας και τους γύρω μας

Καθώς οι αναπνευστικοί ιοί — όπως η εποχική γρίπη, ο SARS-CoV-2 και ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός (RSV) — εξακολουθούν να αποτελούν σημαντική απειλή για τη δημόσια υγεία, η έγκαιρη πρόληψη και ενημέρωση αποκτούν καθοριστικό ρόλο. Με στόχο την προστασία της κοινότητας και των ευάλωτων ομάδων, ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας παρουσιάζει συνοπτικές οδηγίες που μπορούν να συμβάλουν αποτελεσματικά στον περιορισμό της διασποράς των ιών.

Ο εμβολιασμός, η τήρηση βασικών μέτρων υγιεινής και η έγκαιρη ιατρική συμβουλή αποτελούν τα τρία θεμέλια της πρόληψης, με στόχο την προστασία της υγείας μας και τη διατήρηση μιας ασφαλούς και ομαλής καθημερινότητας.

Οδηγίες πρόληψης διασποράς των αναπνευστικών ιών στην κοινότητα

1. Εμβολιαστείτε

Ο εμβολιασμός για την εποχική γρίπη, τον SARS-CoV 2 και τον αναπνευστικό συγκυτιακό ιό (RSV) παραμένει το καλύτερο μέτρο προστασίας για την πρόληψη των ιογενών λοιμώξεων του αναπνευστικού καθώς και για τη μείωση των σοβαρών επιπλοκών σε περίπτωση νόσησης. Επειδή οι αναπνευστικοί ιοί μεταλλάσσονται συνεχώς, ο εμβολιασμός είναι αναγκαίο να επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο με έμφαση στις ομάδες αυξημένου κινδύνου, σύμφωνα με τις συστάσεις της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών του Υπουργείου Υγείας.

2. Γενικά Μέτρα Προστασίας

• Αποφύγετε στενή επαφή με άτομα που εμφανίζουν συμπτώματα από το αναπνευστικό.
• Εάν εσείς εμφανίζετε συμπτώματα από αναπνευστικό παραμείνετε στο σπίτι και περιορίστε τις επαφές σας με άλλα άτομα για τουλάχιστον 24 ώρες μετά την υποχώρηση του πυρετού.
• Καλύψτε το στόμα και τη μύτη σας με χαρτομάντηλο όταν βήχετε ή φταρνίζεστε και πετάξτε το χαρτομάντηλο μετά.
• Πλένετε τα χέρια σας συχνά με σαπούνι και νερό ή χρησιμοποιείστε αλκοολούχο αντισηπτικό διάλυμα.
• Μην αγγίζετε τα μάτια, τη μύτη ή το στόμα σας με άπλυτα χέρια.
• Καθαρίστε καλά τις επιφάνειες και τα αντικείμενα που μπορεί να έχουν μολυνθεί από μικροοργανισμούς και αερίζετε καλά τους κλειστούς χώρους.

3. Ιατρική Συμβουλή

Συμβουλευτείτε το γιατρό σας και ακολουθείστε τις οδηγίες του για την έγκαιρη λήψη ειδικών αντιιικών φαρμάκων όπου αυτό ενδείκνυται. Τα αντιιικά φάρμακα μπορούν να κάνουν ηπιότερα τα συμπτώματα της νόσου, να περιορίσουν τη διάρκειά της και να προλάβουν σοβαρές επιπλοκές.

Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS 2025 - Νεότερα επιδημιολογικά δεδομένα – Δράσεις ΕΟΔΥ

Ο ΕΟΔΥ, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS, υπενθυμίζει ότι ο HIV δεν έχει εξαλειφθεί. Η ενημέρωση, η έγκαιρη διάγνωση, η πρόσβαση στη θεραπεία και η καταπολέμηση του στίγματος αποτελούν θεμελιώδεις πυλώνες δημόσιας υγείας.

Παρότι ο HIV σήμερα αντιμετωπίζεται ως χρόνια νόσος με αποτελεσματική θεραπεία, τα επιδημιολογικά δεδομένα στην Ελλάδα δείχνουν ότι η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση παραμένουν κρίσιμες. Οι νέες διαγνώσεις HIV παραμένουν σε παρόμοια επίπεδα με την προηγούμενη χρονιά, ωστόσο πάνω από τους μισούς ανθρώπους που διαγνώσθηκαν το 2025 φτάνουν στο σύστημα υγείας καθυστερημένα – γεγονός που υπογραμμίζει την ανάγκη για συνεχή ενημέρωση, έγκαιρο έλεγχο και απρόσκοπτη πρόσβαση στη θεραπεία.

Σκύλοι και Δημόσια Υγεία: Η πρώτη συστηματική καταγραφή περιστατικών δαγκώματος από τον ΕΟΔΥ στην Ελλάδα

Η συνύπαρξη ανθρώπου και σκύλου αποτελεί μία μοναδική σχέση πίστης, συντροφιάς, φύλαξης. Οι σκύλοι μας προσφέρουν συντροφιά, ασφάλεια και αγάπη, και από πολλούς θεωρούνται μέλη της οικογένειας. Ωστόσο, όπως κάθε σχέση, έτσι κι αυτή κρύβει προκλήσεις που αφορούν την υγεία και την ασφάλειά μας.

Ο ΕΟΔΥ πρόσφατα πραγματοποίησε μελέτη για τα περιστατικά δαγκώματος από σκύλο στην Ελλάδα. Το 2023 σημειώθηκαν συνολικά 2.820 περιστατικά που αναζήτησαν ιατρική φροντίδα σε δημόσια νοσοκομεία και δομές πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, μετά από δάγκωμα σκύλου, αντιστοιχώντας σε 26,9 περιστατικά ανά 100.000 κατοίκους. Η συχνότητα των περιστατικών ανά γεωγραφική περιφέρεια της χώρας κυμάνθηκε από 3 έως 73 περιστατικά ανά 100.000 κατοίκους για το έτος της μελέτης. Τα πιο πολλά περιστατικά συνέβησαν τον Απρίλιο και περιόδους καλοκαιρίας, ενώ τα λιγότερα τον Οκτώβριο. Στο 63% των περιστατικών καταγράφηκε ένα μόνο δάγκωμα, ενώ το 51% των τραυμάτων εντοπίστηκε στα κάτω άκρα. Αιμορραγία παρατηρήθηκε στο 75% των περιστατικών ενώ στα υπόλοιπα δεν σημειώθηκε εκροή αίματος. Η ηλικιακή ομάδα 60–69 ετών εμφάνισε τη μεγαλύτερη συχνότητα δαγκωμάτων (29/100.000), ενώ τα παιδιά 1–9 ετών τη χαμηλότερη (11/100.000). Τα παιδιά 1-9 ετών ωστόσο εμφάνιζαν συχνότερα τραύματα στην κεφαλή και τον τράχηλο που συνηθέστερα προκαλούνταν από δεσποζόμενους σκύλους. Τα συμβάντα που οφείλονταν σε αδέσποτους και δεσποζόμενους σκύλους είχαν σχεδόν την ίδια συχνότητα (1,04:1) όμως οι αδέσποτοι σκύλοι προκαλούσαν πιο συχνά τραύματα σε ενήλικες ενώ οι δεσποζόμενοι σκύλοι πιο συχνά εμπλέκονταν σε περιστατικά με παιδιά (1-9 ετών). Στην πλειονότητά τους οι ασθενείς εμφάνισαν ήπια κλινική εικόνα, φέροντας επιπόλαια τραύματα, όμως σε ορισμένες περιπτώσεις οι τραυματισμοί ήταν βαρύτεροι (9%). Ορισμένοι ασθενείς χρειάστηκε να παραμείνουν στο νοσοκομείο για νοσηλεία (5%). Τα νοσοκομεία που συμμετείχαν στην έρευνα αντιμετώπισαν κατά μέσο όρο 19 περιστατικά ετησίως (1 έως 123 περιστατικά ανά νοσοκομείο), ενώ οι μονάδες πρωτοβάθμιας φροντίδας 14 περιστατικά (1 έως 116 ανά μονάδα). Τα περιστατικά ωστόσο στη χώρα μπορεί να είναι σημαντικά  περισσότερα από όσα καταγράφηκαν, αν ληφθεί υπόψη ότι μόνο το 47% των νοσοκομείων και το 36% της πρωτοβάθμιας περίθαλψης έστειλε δεδομένα για τη μελέτη, όπως επίσης ότι δεν συμπεριλήφθηκαν περιστατικά που κατέφυγαν σε ιδιωτικές δομές υγείας.

Η μελέτη αυτή αποτελεί την πρώτη συστηματική καταγραφή δαγκωμάτων από σκύλους στην Ελλάδα. Τα ευρήματα υπογραμμίζουν ότι αυτού του είδους οι τραυματισμοί αποτελούν σημαντικό αλλά υποτιμημένο ζήτημα δημόσιας υγείας. Ταυτόχρονα, όμως, είναι και μια υπενθύμιση  για τη σημασία της πρόληψης και της υπευθυνότητας. Η εκπαίδευση των γονέων και των παιδιών για το πώς να προσεγγίζουν και να διαχειρίζονται έναν σκύλο, η αποτροπή εγκατάλειψης ζώων και η συνεπής εφαρμογή των προγραμμάτων στείρωσης και υιοθεσίας είναι μέτρα που προστατεύουν τόσο εμάς όσο και τους ίδιους τους σκύλους.

Με σωστή πληροφόρηση και υπεύθυνη στάση, μπορούμε να συνεχίσουμε να απολαμβάνουμε την πολύτιμη συντροφιά των σκύλων, μειώνοντας τους κινδύνους και ενισχύοντας τη σχέση ανθρώπου–ζώου.

Ανίχνευση άγριου πολιοϊού στη Γερμανία: Αυξημένη επιτήρηση και δράσεις του ΕΟΔΥ

Στις 11 Νοεμβρίου 2025, οι υγειονομικές αρχές της Γερμανίας ανέφεραν στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) την ανίχνευση άγριου πολιοϊού τύπου 1 (WPV1) σε δείγμα αστικών λυμάτων από το Αμβούργο. Η γενετική αλληλούχηση του απομονωμένου στελέχους υποδεικνύει σύνδεση με πολιοϊό που ανιχνεύτηκε πρόσφατα σε περιβαλλοντικό δείγμα από το Αφγανιστάν. Επιπρόσθετα, από τα τέλη του 2024, σε δείγματα αστικών λυμάτων από πέντε ευρωπαϊκές χώρες (Φινλανδία, Γερμανία, Πολωνία, Ισπανία, Ηνωμένο Βασίλειο), έχει ανιχνευτεί ο πολιοϊός τύπου 2 προερχόμενος από εμβόλιο (cVDPV2). Οι ανιχνεύσεις του cVDPV2 και του WPV1 δεν σχετίζονται μεταξύ τους, αλλά και οι δύο τύποι ιού μπορούν να προκαλέσουν πολιομυελίτιδα σε άτομα που δεν είναι εμβολιασμένα ή δεν έχουν ολοκληρώσει τον εμβολιασμό τους. Σημαντικό είναι, ότι δεν έχουν καταγραφεί περιστατικά οξείας χαλαρής παράλυσης από πολιοϊό, κλινική εικόνα με την οποία μπορεί να προβάλει ένα κρούσμα πολιομυελίτιδας.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εξακολουθεί να θεωρεί την πολιομυελίτιδα νόσημα έκτακτης ανάγκης για τη Δημόσια Υγεία διεθνούς ενδιαφέροντος και γίνονται εντατικές προσπάθειες παγκοσμίως για την εκρίζωση του ιού. Η Ελλάδα και η υπόλοιπη Ευρώπη παραμένουν «ελεύθερες» πολιομυελίτιδας από τον Ιούνιο του 2002, χάρη στον συστηματικό εμβολιασμό και την ενισχυμένη επιδημιολογική επιτήρηση. Ωστόσο, η μετακίνηση πληθυσμών από περιοχές όπου ανιχνεύεται ο ιός καταδεικνύει τον διαρκή κίνδυνο επαναεισαγωγής του στην Ευρώπη.

Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση κινδύνου του ECDC, η ανίχνευση του WPV1 στη Γερμανία είναι ασυνήθιστη αλλά όχι απροσδόκητη. Ο κίνδυνος για τον ευρωπαϊκό πληθυσμό θεωρείται πολύ χαμηλός λόγω των υψηλών ποσοστών εμβολιασμού. Απαιτείται έγκαιρος εμβολιασμός, ιδίως των παιδιών, και επίτευξη αυξημένων ποσοστών εμβολιαστικής κάλυψης (τουλάχιστον 90%) για το σύνολο του πληθυσμού, για την προστασία του έναντι της πολιομυελίτιδας.

Δράσεις του ΕΟΔΥ

Ο ΕΟΔΥ εφαρμόζει σχέδιο δράσης για τη διατήρηση της χώρας μας «ελεύθερης» πολιομυελίτιδας και βρίσκεται σε ετοιμότητα για τη διαχείριση ύποπτου ή επιβεβαιωμένου κρούσματος. Ειδικότερα:

• Επιτηρούνται ενεργητικά, εβδομαδιαία, όλα τα κρούσματα οξείας χαλαρής παράλυσης, μέσω επικοινωνίας του ΕΟΔΥ με δίκτυο κλινικών ιατρών από  νοσοκομεία της χώρας (παιδιατρικές, παιδο-νευρολογικές κλινικές και ΜΕΘ), για άμεση διάγνωση, εργαστηριακό έλεγχο και αντιμετώπιση πιθανού κρούσματος πολιομυελίτιδας.

• Συνεχίζεται η εντατική επιδημιολογική και εργαστηριακή επιτήρηση για πρώιμη ανίχνευση του πολιοϊού, σε συνεργασία με το Εθνικό Εργαστήριο Αναφοράς Εντεροϊών/Πολιοϊών – Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ.

• Ενισχύεται η περιβαλλοντική επιτήρηση μέσω της εξέτασης δειγμάτων κοπράνων από ομάδες υψηλού κινδύνου για νόσηση με πολιομυελίτιδα (πχ μετακινούμενους πληθυσμούς) και δειγμάτων λυμάτων από δομές φιλοξενίας προσφύγων/μεταναστών. Επιπλέον, από  τον Σεπτέμβριο του 2024, σε συνεργασία με το Εθνικό Δίκτυο Επιδημιολογίας Λυμάτων, στην περιβαλλοντική επιτήρηση του πολιοϊού συμπεριλαμβάνεται η εξέταση δειγμάτων αστικών λυμάτων.
• Έγινε άμεση ενημέρωση των υπεύθυνων των δομών φιλοξενίας προσφύγων και μεταναστών, για την επιτακτική ανάγκη της συνέχισης της εντατικής επιδημιολογικής και εργαστηριακής επιτήρησης της πρώιμης ανίχνευσης του πολιοϊού, τον έλεγχο της εμβολιαστικής κάλυψης των ωφελούμενων και τη διενέργεια στοχευμένων προγραμμάτων εμβολιασμού τους.
• Έγινε άμεση ενημέρωση των ιατρών για την σωστή επιδημιολογική και εργαστηριακή επιτήρηση των περιστατικών οξείας χαλαρής παράλυσης και την ανάγκη άμεσης δήλωσής τους στον ΕΟΔΥ

Επιπλέον, η χώρα μας διαθέτει Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την αντιμετώπιση πιθανού κρούσματος πολιομυελίτιδας, το οποίο περιλαμβάνει όλα τα απαραίτητα μέτρα απόκρισης.

(Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε τον σύνδεσμο Πολιομυελίτιδα - ΕΟΔΥ.)

Ο ΕΟΔΥ στις Ευρωπαϊκές Δράσεις για τη Δημόσια Υγεία