ΚΕΕΛΠΝΟ
Με αφορμή την Eυρωπαϊκή Εβδομάδα Ψυχικής Υγείας, ο Υφυπουργός κ. Δ. Βαρτζόπουλος παρουσιάζει τις καινοτομίες του νέου νόμου για την ψυχική υγεία και καλεί σε συνεργασία για μια κοινωνία που δεν κάνει διακρίσεις και δεν αφήνει κανέναν στο περιθώριο
Η φετινή European Mental Health Week βρίσκει τη χώρα μας σε μια ιστορική καμπή μεταρρυθμιστικής τομής και συλλογικής ευθύνης στον τομέα της ψυχικής υγείας. Με την ψήφιση του Νόμου 5129/2024 για την Ολοκλήρωση της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης, η Ελλάδα πραγματοποιεί ένα αποφασιστικό βήμα προς ένα σύγχρονο, δίκαιο και ανθρωποκεντρικό σύστημα ψυχικής υγείας.
Η ψυχική υγεία πλέον αναγνωρίζεται ως θεμελιώδης πυλώνας δημόσιας πολιτικής, δείκτης δημοκρατίας και κοινωνικής συνοχής. Ο νέος νόμος αποτελεί το αποτέλεσμα συντονισμένων προσπαθειών για την άρση παθογενειών του παρελθόντος και τη θεμελίωση ενός λειτουργικού, προσβάσιμου και ποιοτικού δικτύου υπηρεσιών ψυχικής υγείας.
Ο Ν. 5129/2024 εισάγει σημαντικές καινοτομίες και θεσμικές τομές, με στόχο τη μετατροπή του υφιστάμενου συστήματος σε ένα αποκεντρωμένο, συμπεριληπτικό και θεραπευτικά πλουραλιστικό οικοσύστημα φροντίδας, με επίκεντρο το ίδιο το άτομο. Οι κύριοι άξονες περιλαμβάνουν:
Στο Υπουργείο Υγείας, προχωρούμε στην υλοποίηση ενός νέου, μακροπρόθεσμου Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ψυχική Υγεία, το οποίο θέτει στο επίκεντρο Την αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού, μέσα από συνεχή επιμόρφωση και επαγγελματική υποστήριξη και τη διάχυση υπηρεσιών σε τοπικό επίπεδο, ώστε να εξασφαλίζεται η ισότιμη πρόσβαση ανεξαρτήτως γεωγραφικής θέσης, Τη δημιουργία ενός συστήματος που “συναντά” τον πολίτη – στο σπίτι, στο σχολείο, στον χώρο εργασίας, στην κοινότητα.
Η ψυχική υγεία δεν είναι πολυτέλεια – είναι ανθρώπινο δικαίωμα. Και αυτό το δικαίωμα δεν μπορεί να εξαρτάται από το εισόδημα, τη γεωγραφική τοποθεσία ή το κοινωνικό στίγμα. Με το νέο θεσμικό και επιχειρησιακό πλαίσιο, επιδιώκουμε να μειώσουμε τις ανισότητες και να διαμορφώσουμε μια κοινωνία φροντίδας, αποδοχής και πρόληψης.
Η επιτυχία της ολοκλήρωσης της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης απαιτεί ευρεία συνεργασία. Γι’ αυτό ενώνουμε δυνάμεις με:
Η European Mental Health Week είναι υπενθύμιση ότι οι βιώσιμες λύσεις απαιτούν καινοτομία, πολιτική βούληση και κοινωνική συναίνεση. Η ψυχική υγεία είναι υπόθεση όλων μας. Οφείλουμε να την αντιμετωπίζουμε όχι αποσπασματικά, αλλά με συστηματικότητα, πρόληψη και συνεχή υποστήριξη. Το μέλλον μας καλεί να χτίσουμε μια κοινωνία που δεν αφήνει κανέναν πίσω.
Γράφει ο Δρ Αντώνιος Μιχαηλάκης
Ερευνητής Α’ Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο & Αν. Μέλος του ΔΣ ΕΟΔΥ
Στο άκουσμα της λέξης «κουνούπια» οι περισσότεροι από εμάς θα σκεφτούμε ένα είδος όχλησης άλλοτε την ώρα που κοιμόμαστε και άλλοτε σε κάποια ημερήσια δραστηριότητά μας. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα είδη των κουνουπιών που έχουν καταγραφεί στην Ελλάδα είναι περίπου 60. Απ’ αυτά ορισμένα μόνο (<10 είδη) αποτελούν κίνδυνο για τη δημόσια υγεία (κουνούπια-διαβιβαστές). Όμως, ποιες είναι οι κυριότερες ασθένειες που εντοπίζονται στην Ελλάδα και σχετίζονται με τα κουνούπια; Ποια μέτρα μπορεί να λάβει ο πολίτης προκειμένου να προστατευτεί από το τσίμπημα των κουνουπιών;
Ιός του Δυτικού Νείλου (ΙΔΝ) στην Ελλάδα
Ο Ιός του Δυτικού Νείλου (ΙΔΝ) είναι μια ζωονόσος, που κυκλοφορεί κυρίως μεταξύ πτηνών και κουνουπιών. Τα πτηνά αποτελούν τη φυσική δεξαμενή του ιού, ενώ τα κουνούπια (ιδίως του γένους Culex) μολύνονται, όταν τσιμπούν μολυσμένα πτηνά και, στη συνέχεια, μπορούν να μεταδώσουν τον ιό σε άλλα πτηνά ή τυχαία σε ανθρώπους και άλογα. Ο άνθρωπος δε μεταδίδει τον ιό περαιτέρω και θεωρείται «αδιέξοδος ξενιστής».
Στην Ελλάδα, ο ιός εμφανίστηκε το 2010 και έκτοτε καταγράφονται κρούσματα σχεδόν κάθε χρόνο, κυρίως το καλοκαίρι και το φθινόπωρο. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, η λοίμωξη είναι ασυμπτωματική, αλλά ένα μικρό ποσοστό μπορεί να εμφανίσει σοβαρή νόσο του κεντρικού νευρικού συστήματος.
Η πρόληψη βασίζεται στην αποφυγή των τσιμπημάτων κουνουπιών και στον έλεγχο των πληθυσμών τους από τις αρμόδιες αρχές. Ο ΕΟΔΥ επιτηρεί την επιδημιολογική εικόνα και παρεμβαίνει με ενημερώσεις της τοπικής αυτοδιοίκησης και του κοινού συστηματικά.
Ελονοσία στην Ελλάδα
Η ελονοσία είναι μια παρασιτική νόσος που μεταδίδεται μέσω του τσιμπήματος του κουνουπιού Anopheles. Η νόσος δεν κυκλοφορεί στην Ελλάδα, αλλά εισάγεται από μολυσμένα άτομα, που προσβλήθηκαν σε χώρα του εξωτερικού (ενδημικές χώρες). Τα κουνούπια του γένους Anopheles μπορούν να τσιμπήσουν ένα μολυσμένο άτομο και να μεταδώσουν την ελονοσία σ’ άλλους ανθρώπους (που δεν ταξίδεψαν) προκαλώντας τοπική μετάδοση.
Στην Ελλάδα η ελονοσία εξαλείφθηκε ή εκριζώθηκε το 1974, εφαρμόζοντας ένα εντατικό και επίπονο πρόγραμμα καταπολέμησης για πολλές δεκαετίες (1946-1960). Έκτοτε καταγράφονται μόνο εισαγόμενα κρούσματα ελονοσίας. Ωστόσο, από το 2009 καταγράφονται κυρίως σποραδικά κρούσματα τοπικής μετάδοσης με εξαίρεση τα έτη 2011-2012 όπου καταγράφηκαν συρροές.
Η πρόληψη περιλαμβάνει επιτήρηση των ευάλωτων πληθυσμών, έγκαιρη διάγνωση και καταπολέμηση των κουνουπιών. Ο ΕΟΔΥ εφαρμόζει συστηματικά σχέδια δράσης για την αποτροπή της επανεγκατάστασης της νόσου στη χώρα.
Κυριότερα ατομικά μέτρα προστασίας
Προτεινόμενες πηγές για περαιτέρω ενημέρωση:
LIFE CONOPS – Ενημερωτικά βίντεο για τα κουνούπια https://www.conops.gr/video-jour/
Η παχυσαρκία είναι πολυπαραγοντική νόσος που χαρακτηρίζεται από υπερβολική αύξηση λιπώδους ιστού και αποτελεί σοβαρό πρόβλημα Δημόσιας Υγείας, αφού είναι άμεσα συνδεδεμένη με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης πλήθους μη μεταδοτικών νοσημάτων που επηρεάζουν αρνητικά την υγεία και την ποιότητα ζωής του ατόμου.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), τα τελευταία 30 χρόνια η συχνότητα της παχυσαρκίας εμφανίζει αυξητική τάση σε παγκόσμιο επίπεδο, αφού στους ενήλικες άνω των 18 ετών φαίνεται ότι έχει υπερδιπλασιασθεί (από 7% το 1990 στο 16% το 2022), ενώ στα παιδιά και εφήβους 5-19 ετών έχει τετραπλασιασθεί (2% έναντι 8%, αντίστοιχα). Βάσει της Έκθεσης του Γραφείου ΠΟΥ για την Ευρωπαϊκή Περιφέρεια το 2022, η παχυσαρκία τείνει να εμφανίζει επιδημική διάσταση καθώς το 60% των ενηλίκων είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι και 1 στα 3 παιδιά (29% στα αγόρια και 27% στα κορίτσια). Η χώρα μας κατέχει την τρίτη θέση μεταξύ των Ευρωπαϊκών χωρών σε συχνότητα υπέρβαρων/παχύσαρκων παιδιών ηλικίας κάτω των 5 ετών, τη δεύτερη στις ηλικίες των 5-9 ετών και την πρώτη στην ομάδα παιδιών-εφήβων 10-19 ετών. Αντίστοιχα, από την πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ για την Ελλάδα, αναδεικνύεται ότι 1 στους 4 εφήβους (28%) ηλικίας 15 ετών ήταν υπέρβαρος ή παχύσαρκος το 2022, ποσοστό το οποίο φαίνεται να είναι υψηλότερο συγκριτικά με αυτό άλλων Ευρωπαϊκών χωρών και υψηλότερο από το αντίστοιχο του 2018 (22%), ενώ τα αγόρια είναι πιο πιθανό να είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα σε σχέση με τα κορίτσια.
Στη χώρα μας, όπως και στις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η μη σωστή διατροφή αποτελεί τον κυριότερο παράγοντα υπερβολικής αύξησης βάρους ή παχυσαρκίας.
Σε πρόσφατο άρθρο του Kέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των Η.Π.Α. (CDC), επισημαίνεται ότι οι υγιεινές διατροφικές συνήθειες εγκαθίστανται πρώιμα, από τα πρώτα χρόνια ζωής του ατόμου. Από την πρώτη επαφή των παιδιών με τις τροφές, διαμορφώνεται ο τρόπος που θα τρέφονται αργότερα στη ζωή τους και ως εκ τούτου είναι ιδιαίτερα σημαντικό να εντάξουμε στη διατροφή τους τροφές όπως τα φρούτα και τα λαχανικά, που βοηθούν τα παιδιά να μεγαλώσουν σωστά. Η καθημερινή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στην υγιή σωματική και νευρολογική αύξηση και ανάπτυξη των παιδιών και πρέπει να εντάσσονται στο διαιτολόγιό τους, στα γεύματα και στα σνακ σε διάφορες μορφές, όπως φρέσκα, κατεψυγμένα. Η χρήση φρέσκων φρούτων και ψητών/βραστών λαχανικών αντί τηγανητών βελτιστοποιούν το θρεπτικό όφελος. Ενθαρρύνουμε τα παιδιά να καταναλώνουν ποικιλία φρούτων και λαχανικών από διαφορετικά χρώματα, δημιουργώντας ένα πολύχρωμο πιάτο που δίνει την εικόνα ουράνιου τόξου, το οποίο διασφαλίζει τη πρόσληψη πολλών από τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά στη διατροφή.
Η ηλικία των 6 μηνών σηματοδοτεί την έναρξη της εισαγωγής στερεών τροφών στη διατροφή του βρέφους, παράλληλα με το μητρικό ή το βρεφικό γάλα που αποτελεί μέχρι τότε την κύρια πηγή θρέψης. Η εισαγωγή των τροφών δεν απαιτεί καθορισμένη σειρά. Από τους 7-8 μήνες, το παιδί μπορεί να καταναλώνει ποικιλία τροφίμων από διαφορετικές ομάδες, ώστε να λαμβάνει τις απαραίτητες βιταμίνες και ιχνοστοιχεία για την υγιή ανάπτυξή του. Στην ηλικία των 6 έως 12 μηνών, με την έναρξη χορήγησης στερεών τροφών συστήνεται η προσφορά νερού και η συνέχιση του μητρικού θηλασμού ή του τροποποιημένου βρεφικού γάλακτος. Η κατανάλωση χυμών φρούτων και φρέσκου αγελαδινού γάλακτος συστήνεται να αποφεύγονται κατά το πρώτο έτος ζωής.
Με τη συμπλήρωση του πρώτου χρόνου ζωής το παιδί μεταβαίνει στη διατροφή της υπόλοιπης οικογένειας. Η υιοθέτηση υγιεινής διατροφής από τους γονείς και τους φροντιστές των παιδιών που βασίζεται στην κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, δημητριακών ολικής άλεσης, άπαχων πρωτεϊνών, γαλακτοκομικών χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, καθώς και στον περιορισμό κατανάλωσης τροφών πλούσιων σε αλάτι και πρόσθετα σάκχαρα, προάγει την αποδοχή και υιοθέτηση υγιεινού τρόπου διατροφής από τα παιδιά. Τα παιδιά ακολουθούν πρότυπα συμπεριφοράς παρατηρώντας και μιμούμενα το οικογενειακό τους περιβάλλον.
Μια ισορροπημένη και υγιεινή διατροφή συμβάλλει σημαντικά στην υγιή ανάπτυξη των παιδιών συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης του εγκεφάλου καθώς επίσης και στη διατήρηση υγιούς δέρματος, δοντιών και ματιών, στην ενδυνάμωση των οστών και των μυών, στην ομαλή λειτουργία του πεπτικού και στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος και προλαμβάνει την εμφάνιση της παχυσαρκίας.
Πηγές
Centers for Disease Control and Prevention (2024) Benefits of Healthy Eating for Children. Διαθέσιμο από https://www.cdc.gov/nutrition/php/resources/healthy-eating-benefits-for-children.html (Πρόσβαση στις 24 Απριλίου 2025)
Η λεπτοσπείρωση επηρεάζεται από τον καιρό. Αυτό συμβαίνει επειδή το μολυσματικό αίτιο επιζεί στο περιβάλλον, όταν υπάρχουν ευνοϊκές συνθήκες θερμοκρασίας/υγρασίας. Στο πλαίσιο της καλύτερης κατανόησης της επιδημιολογίας της λεπτοσπείρωσης το Τμήμα Ζωοανθρωπονόσων του ΕΟΔΥ εξετάζει μετεωρολογικά δεδομένα σε αντιπαραβολή με το νόσημα. Η μελέτη είναι σε εξέλιξη και σε επόμενο στάδιο θα αναλυθούν τα κλιματολογικά δεδομένα ενδελεχώς προκειμένου να διερευνηθούν ισχυρότερα προβλεπτικά μοντέλα. Στο παρόν άρθρο παρουσιάζουμε κάποια πρώιμα αποτελέσματα βασισμένα σε αρχικά αδρά δεδομένα, που μας παραχώρησε η ΕΜΥ. Μελετήσαμε μηνιαία δεδομένα για τα έτη 2014–2024 και αξιολογήσαμε πώς η θερμοκρασία, η βροχόπτωση, η σχετική υγρασία και η γεωγραφική περιοχή επηρεάζουν την εμφάνιση του νοσήματος.
Ποιο ήταν το αντικείμενο της μελέτης;
Η πιθανότητα εμφάνισης του νοσήματος (έστω και ενός κρούσματος) για ένα ημερολογιακό μήνα σε επίπεδο Περιφέρειας (π.χ. στην Ήπειρο, στην Αττική, στα Ιόνια Νησιά κ.λπ.).
Την περίοδο 2014–2024, η πιθανότητα να εμφανιστεί τουλάχιστον ένα κρούσμα λεπτοσπείρωσης σε μία τυχαία Περιφέρεια και κατά τη διάρκεια ενός τυχαίου μήνα ήταν 14,2 % και ο λόγος πιθανοτήτων (odds)–εμφάνισης προς μη εμφάνισης κρουσμάτων–ήταν 0,165 (0,142/0,858). Βρήκαμε με τη μέθοδο της λογιστικής παλινδρόμησης ότι γεωγραφικοί και κλιματολογικοί παράγοντες μπορούν να εξηγήσουν σε ποσοστό ως 18.3% τον λόγο πιθανοτήτων εμφάνισης ενός ή περισσοτέρων κρουσμάτων (Nagelkerke R² = 0,183). Ακολουθεί ανάλυση της συμμετοχής των μεταβλητών (σε παρένθεση και οι στατιστικές τιμές):
Η σχετική υγρασία δεν εμφάνισε προβλεπτική ισχύ.
Πρέπει να σημειωθεί ότι εξετάσθηκαν μόνο γραμμικά μοντέλα.
Ακολουθούν τρία γραφήματα που δείχνουν διάφορες κατανομές της συχνότητας κρουσμάτων λεπτοσπείρωσης σε σχέση με τις γεωγραφικές Περιφέρειες της χώρας.
Συμπεραίνεται ότι η γεωγραφική περιοχή (Περιφέρεια) είναι ο κυρίαρχος παράγοντας κινδύνου, ενώ η θερμοκρασία του προηγούμενου μήνα είναι η πιο σημαντική κλιματολογική παράμετρος. Η βροχόπτωση του τρέχοντος μήνα εμφανίζει μικρή αλλά στατιστικά επιβεβαιωμένη επίδραση. Ωστόσο, όταν η βροχή είναι έντασης ικανής να δημιουργήσει πλημμύρες ο κίνδυνος αυξάνει εκθετικά, όπως συνέβη με την καταιγίδα Daniel τον Σεπτέμβριο του 2023. Επομένως, θα πρέπει να υπάρχει αυξημένη εγρήγορση τους μήνες με βροχόπτωση, όταν συνδυάζεται με προηγούμενο διάστημα υψηλών θερμοκρασιών ειδικά σε επιβαρυμένες Περιφέρειες ή Περιφερειακές Ενότητες. Το κοινό ενημερώνεται να αποφεύγει την έκθεση σε περιβάλλοντα υψηλού κινδύνου και να λαμβάνει μέτρα προστασίας (αδιάβροχα γάντια, γαλότσες κλπ.). Είναι ενθαρρυντικό ότι η ένταξη εποχιακών, μετεωρολογικών και χωρικών παραγόντων μπορεί να συμβάλει έστω και περιορισμένα στη πρόβλεψη εξάρσεων λεπτоσпείρωσης. Η ανάλυση εκτιμάται να συνεχιστεί με πιο λεπτομερή δεδομένα προκειμένου να εξεταστεί η δημιουργία μοντέλου με μετεωρολογικά «κατώφλια» υψηλού κινδύνου.
Η 26η Ιουνίου καθιερώθηκε ως Παγκόσμια Ημέρα κατά των Ναρκωτικών και της Παράνομης Διακίνησής τους στις 7 Δεκεμβρίου 1987 από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Η Διεθνής αυτή ημέρα αποσκοπεί στην ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και ενίσχυση της δράσης για τη δημιουργία ενός κόσμου απαλλαγμένου από τα ναρκωτικά.
Ο ΕΟΔΥ υπηρετώντας ενεργά και αδιάλειπτα τη δημόσια υγεία σχεδιάζει και υλοποιεί προγράμματα πεδίου για τη μείωση βλάβης σε ενεργούς Χρήστες Ενδοφλέβιων Ναρκωτικών (ΧΕΝ). Ήδη από το 2012 έχοντας στη διάθεσή του εξειδικευμένο προσωπικό, το οποίο εργάζεται δίπλα σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες , ο ΕΟΔΥ αποτελεί τον πρώτο σύνδεσμο για την υποστήριξή τους και την παροχή κοινωνικής βοήθειας.
H «Μείωση Βλάβης» είναι μια σύγχρονη επιστημονικά τεκμηριωμένη προσέγγιση αντιμετώπισης των προβλημάτων, που σχετίζονται με την εξάρτηση από ουσίες, και αφορά στην συμπερίληψη στην παροχή υπηρεσιών υγείας και κοινωνικής πρόνοιας των ενεργών χρηστών ουσιών (ΧΕΝ), οι οποίοι αρνούνται ή αδυνατούν να σταματήσουν τη χρήση. Παράλληλα, οι δράσεις «Μείωσης Βλάβης» στοχεύουν στη μείωση των αρνητικών συνεπειών της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών σε επίπεδο ατομικής σωματικής και ψυχικής υγείας, σε επίπεδο κοινωνικής ένταξης και δημόσιας υγείας και σε επίπεδο πολιτικού σχεδιασμού για την υγεία των πολιτών και την εφαρμογή της κείμενης νομοθεσίας. Προτεραιότητες στη «Μείωση Βλάβης» αποτελούν η αποφυγή της υπερδοσολογίας που θα μπορούσε να επιφέρει το θάνατο, η μείωση της νοσηρότητας που σχετίζεται με τις ουσίες, καθώς και των λοιμώξεων που σχετίζονται με την ενδοφλέβια χρήση (αποστήματα, μικροβιαιμία κ.α.), αλλά και την κοινή χρήση συρίγγων και περιφερειακών υλικών χρήσης (HIV/AIDS, ηπατίτιδες, αιματογενώς μεταδιδόμενα νοσήματα).
Η «Μείωση Βλάβης» μέσω των παρεμβάσεων πεδίου του ΕΟΔΥ δεν έχει ως στόχο να απομακρύνει το άτομο από το δρόμο ή το περιβάλλον στο οποίο ζει, αλλά να το προστατεύσει και να του δώσει τα εφόδια να ζήσει με ασφάλεια και σεβασμό στην ελεύθερη βούληση και τις προσωπικές αξίες του ατόμου. Ο ΕΟΔΥ έχει διανείμει περίπου 1.800.000 καθαρές σύριγγες στον ωφελούμενο πληθυσμό.. Το φάσμα των υπηρεσιών, που παρέχονται στους ωφελούμενους από το εξειδικευμένο προσωπικό του ΕΟΔΥ, είναι ευρύ και διαμορφώνεται ανάλογα με τις εξατομικευμένες ανάγκες κάθε ομάδας. Αυτές οι υπηρεσίες περιλαμβάνουν, εκτός από την δωρεάν παροχή των προφυλακτικών και του απαραίτητου αποστειρωμένου υλικού χρήσης (σύριγγες, αλκοολούχα μαντηλάκια, ορούς, τάσι και ξινό), την εκπαίδευση, την παραπομπή σε προγράμματα υποκατάστασης οπιοειδών, την παραπομπή σε στεγνά προγράμματα απεξάρτησης, την εθελοντική εξέταση για τον HIV, τη διάγνωση και τη θεραπεία των ΣΜΝ. Παράλληλα, όπου ζητείται, γίνεται παραπομπή για την παροχή νομικής και κοινωνικής υποστήριξης και διασφαλίζεται η πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας και περίθαλψης, που απευθύνονται σε χρήστες, ανάλογα με τις ανάγκες του καθενός..
Σε εβδομαδιαία βάση από Δευτέρα έως και Παρασκευή λειτουργεί Κινητή Μονάδα Μείωσης Βλάβης για Χρήστες Ενδοφλέβιων Ναρκωτικών (ΧΕΝ), πρωινές ώρες και σε σταθερό σημείο στο κέντρο της Αθήνας, όπου παρέχονται όλα τα απαραίτητα υλικά και οι υπηρεσίες. Επιπλέον, λειτουργεί Πρόγραμμα Δρόμου (Streetwork) για ΧΕΝ Σάββατο και Κυριακή απογευματινές ώρες συμπληρωματικά στην πρωινή Κινητή Μονάδα «Μείωσης Βλάβης» έτσι ώστε οι ωφελούμενοι να έχουν πρόσβαση σε καθαρό υλικό χρήσης καθ’ όλη τη διάρκεια της εβδομάδας, μειώνοντας έτσι τις πιθανότητες κοινής χρήσης συριγγών , που αποτελεί και τον κύριο παράγοντα νέων μολύνσεων στον συγκεκριμένο πληθυσμό. Το σημείο, όπου τοποθετείται η Κινητή Μονάδα, η διαδρομή που ακολουθείται στο Πρόγραμμα Δρόμου, καθώς και οι ώρες λειτουργίας επιλέγονται με βάση τις ανάγκες του ωφελούμενου πληθυσμού.
Το πρόγραμμα «Μείωσης Βλάβης» του ΕΟΔΥ ακολουθεί τις κατευθυντήριες οδηγίες του ΟΗΕ για τις πολιτικές προαγωγής της Υγείας και είναι βασισμένο στον οδηγό έναρξης και διαχείρισης προγραμμάτων διανομής συρίγγων και περιφερειακού υλικού χρήσης του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO), της UNAIDS και του UNODC (United Nations Office on Drugs and Crime).
Για το 2024, σε σύνολο 343 δράσεων της Κινητής Μονάδας Μείωσης Βλάβης και του Streetwork, το εξιδεικευμένο προσωπικό του ΕΟΔΥ διένειμε 92.106 δωρεάν σύριγγες και περιφερειακό υλικό χρήσης σε 16.890 άτομα (δεν αποτελούν μοναδικές περιπτώσεις) και περίπου 4.500 δωρεάν προφυλακτικά. Παράλληλα ενημέρωσε και παρέπεμψε σε σταθερές δομές για περαιτέρω υπηρεσίες (συμβουλευτικός σταθμός ΕΟΔΥ, κέντρο εξέτασης ΣΜΝ και HIV πολυκλινική κ.α.) σε περίπου 1.000 ωφελούμενους.
Στις 6 και 7 Μαΐου 2025, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) διοργάνωσε επιστημονική διαβούλευση με τίτλο: «Expert Consultation: Impact of flooding and heatwaves on infectious disease prevention and preparedness» στην Στοκχόλμη. Κεντρικός στόχος της διαβούλευσης ήταν η διαμόρφωση τεκμηριωμένων κατευθυντήριων οδηγιών, με γνώμονα την ενίσχυση της προετοιμασίας, της ετοιμότητας, της πρόληψης και της διατομεακής απόκρισης των χωρών έναντι των απειλών της δημόσιας υγείας κατόπιν ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως οι πλημμύρες και οι καύσωνες.
Στη διαβούλευση συμμετείχαν εκπρόσωποι από ευρωπαϊκές χώρες που έχουν βιώσει τις επιπτώσεις των ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως η Ρουμανία, η Γερμανία, η Σουηδία, η Ισπανία, η Ολλανδία, η Γαλλία, η Αυστρία και η Σλοβακία. Μεταξύ των προσκεκλημένων χωρών ήταν και η Ελλάδα, και συγκεκριμένα ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ). Ο ΕΟΔΥ εκπροσωπήθηκε από την Καθηγήτρια κα Μουχτούρη Βαρβάρα, Επιστημονική Υπεύθυνη του Περιφερειακού Εργαστηρίου Δημόσιας Υγείας (ΠΕΔΥ) Θεσσαλίας και Διευθύντρια του Εργαστηρίου Υγιεινής και Επιδημιολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, και την ιατρό κα Μπογογιαννίδου Χαρά, υποψήφια διδάκτορα του Εργαστηρίου Υγιεινής και Επιδημιολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Το Εργαστήριο Υγιεινής και Επιδημιολογίας είχε λειτουργήσει τότε ως Συντονιστικό Κέντρο για τη διαχείριση των ζητημάτων δημόσιας υγείας. Στη διαβούλευση συμμετείχαν επίσης εκπρόσωποι σημαντικών διεθνών οργανισμών δημόσιας υγείας, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας – Περιφερειακό Γραφείο Ευρώπης (WHO Europe), ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (EEA), η Γενική Διεύθυνση για την Κλιματική Δράση (DG CLIMA) και η Γενική Διεύθυνση Πολιτικής Προστασίας και Ανθρωπιστικής Βοήθειας (DG ECHO).
Στο πλαίσιο της συνάντησης πραγματοποιήθηκε ενημέρωση από τους επίσημους φορείς πάνω σε θέματα κλιματικής αλλαγής και δημόσιας υγείας, ανταλλαγή εμπειριών μεταξύ των χωρών και ακολούθησαν επιστημονικά τεκμηριωμένες συζητήσεις μεταξύ των ειδικών και του επιστημονικού προσωπικού του ECDC. Συγκεκριμένα, η Καθηγήτρια κα Μουχτούρη παρουσίασε την εμπειρία της Θεσσαλίας μετά τις καταστροφικές πλημμύρες Daniel και Elias που σημειώθηκαν τον Σεπτέμβριο του 2023 (Εικόνα). Η παρουσίαση εστίασε στις υγειονομικές απειλές που αναδύθηκαν κατόπιν των φαινομένων και τις ενέργειες διαχείρισης και απόκρισης που εφαρμόστηκαν. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην ανάγκη για ολιστική και διεπιστημονική-πολυτομεακή προσέγγιση, προκειμένου να διασφαλίζεται η αποτελεσματική αντιμετώπιση των απειλών και η αποτροπή εξάρσεων λοιμωδών νοσημάτων.
Η κλιματική αλλαγή, οι εκδηλώσεις της οποίας αποτελούν πλέον μέρος της καθημερινής πραγματικότητας μας, συνδέεται με την αυξανόμενη συχνότητα και ένταση αυτών των ακραίων καιρικών φαινομένων. Όπως επισημάνθηκε και κατά τη διάρκεια της διαβούλευσης, τα τελευταία 20 χρόνια έχουν καταγραφεί επεισόδια πλημμυρών σε 50 από τις 53 χώρες της Ευρωπαϊκής Περιφέρειας του ΠΟΥ, με απολογισμό πάνω από 2.000 θανάτους. Οι συμμετέχοντες στην επιστημονική διαβούλευση συμφώνησαν στην επείγουσα ανάγκη ενίσχυσης της προετοιμασίας και της ετοιμότητας για την προστασία της δημόσιας υγείας σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο κλιματικό περιβάλλον.