ΚΕΕΛΠΝΟ
Είστε καπνιστής/ρια;
Πιστεύετε ότι η διακοπή του καπνίσματος αποτελεί ζήτημα το οποίο μπορείτε να σκεφτείτε κάποια στιγμή τώρα ή στο μέλλον;
Η διακοπή του καπνίσματος είναι ένα σημαντικό θετικό βήμα για περισσότερα και υγιέστερα χρόνια ζωής.
Αφιερώστε λίγο χρόνο στα στοιχεία που ακολουθούν για την αξία της αποχής από την καπνιστική συνήθεια τώρα και για πάντα….
Για τον κάθε καπνιστή η απάντηση μπορεί να είναι διαφορετική. Εάν έχετε ήδη προσπαθήσει στο παρελθόν να διακόψετε το κάπνισμα με τη μέθοδο «μια και έξω» ή εάν σας φαίνεται πολύ δύσκολο να την ακολουθήσετε, τότε θα ήταν καλύτερο να προχωρήσετε στη σταδιακή μείωση και διακοπή.Η διακοπή «μια και έξω» αποτελεί δύσκολο στόχο και η αποτυχία σε έναν υψηλό στόχο θα μπορούσε να προκαλέσει μεγάλη απογοήτευση και κατά συνέπεια τροχοπέδη στην προσπάθειά σας. Συνήθως, είναι πιο εφικτό να επιτύχει κανείς έναν δύσκολο και μεγάλο στόχο μέσα από την εκπλήρωση μικρών και εφικτών στόχων.
Εάν ωστόσο δεν έχετε κάνει προηγούμενες απόπειρες διακοπής και πιστεύετε ότι είστε σε θέση να διακόψετε το κάπνισμα από τη μία μέρα στην άλλη, τότε ίσως είναι καλύτερα να εφαρμόσετε τη μέθοδο διακοπής «μια και έξω».
Ανεξάρτητα από τη μέθοδο που θα ακολουθήσετε, θα πρέπει εκ των προτέρων να ορίσετε μια τελική ημερομηνία διακοπής. Στη περίπτωση που εφαρμόσετε τη σταδιακή μείωση προγραμματίστε εκ των προτέρων τους ημερήσιους ή εβδομαδιαίους στόχους σας ως προς τη σταδιακή μείωση του καπνίσματος έως την οριστική ημερομηνία διακοπής. Αρχίστε να μειώνετε τα μηχανικά τσιγάρα, εκείνα που απολαμβάνετε λιγότερο και τα πολλά τσιγάρα στο πλαίσιο της ίδιας κατάστασης.
Σύμφωνα με επιστημονικά δεδομένα, καμία από τις δύο μεθόδους δεν καταλήγει σε μεγαλύτερα ποσοστά μακροπρόθεσμης αποχής έναντι της άλλης. Ωστόσο, υπάρχουν κάποιες ερευνητικές ενδείξεις για την υπεροχή της σταδιακής μείωσης, όταν συνδυάζεται με φαρμακοθεραπεία και ιδιαίτερα με τη θεραπεία υποκατάστασης με νικοτίνη ταχείας δράσης ή με βαρενικλίνη (champix). Η μέθοδος διακοπής «μια και έξω» ενδείκνυται να χρησιμοποιείται κυρίως στην περίπτωση που είστε πρόθυμος/η να διακόψετε το κάπνισμα και μάλιστα στο άμεσο χρονικό διάστημα που ακολουθεί.
Πρώην καπνιστές λένε ότι κατάφεραν να διακόψουν το κάπνισμα, όταν σταμάτησαν να ψάχνουν γύρω τους για βοήθεια και στράφηκαν στον εαυτό τους για να βρουν τη δύναμη να κόψουν το τσιγάρο. Είναι,όμως, αλήθεια ότι λαμβάνοντας οργανωμένη βοήθεια για την διακοπή του καπνίσματος αυξάνονται σημαντικά οι πιθανότητες επιτυχημένης έκβασης της προσπάθειας και μειώνονται οι πιθανότητες υποτροπής στην συνήθεια του καπνίσματος. Άλλωστε, μια θεραπεία διακοπής του καπνίσματος είναι πιο αποτελεσματική, όταν λαμβάνει υπόψη όλες τις ουσιαστικές πλευρές της εξάρτησης από το τσιγάρο, τόσο δηλαδή τη σωματική εξάρτηση από την νικοτίνη (μέσω της φαρμακευτικής αγωγής) όσο και την ψυχολογική εξάρτηση που παίρνει τη μορφή συνήθειας ευχάριστων συνεπειών, όπως και πεποιθήσεων που σχετίζονται με το κάπνισμα (μέσω συμπεριφοριστικών και γνωσιακών στρατηγικών).
Για να λάβετε λοιπόν οργανωμένη βοήθεια, είναι σημαντικό να απευθυνθείτε σε οργανωμένες υπηρεσίες διακοπής καπνίσματος, όπως τα ιατρεία διακοπής καπνίσματος* που λειτουργούν σε αρκετούς φορείς παροχής υπηρεσιών υγείας. Μέσω της οργανωμένης βοήθειας που παρέχουν τα ιατρεία διακοπής καπνίσματος, έχει φανεί ότι αυξάνονται σημαντικά οι πιθανότητες επιτυχίας μιας προσπάθειας διακοπής του καπνίσματος.
Η επιτυχής διακοπή του καπνίσματος δεν σχετίζεται με την ηλικία ή τον αριθμό των τσιγάρων που καπνίζετε. Η επιτυχία σύμφωνα με τις έρευνες εξαρτάται από το κατά πόσο θα ενταχθείτε σε ένα οργανωμένο πρόγραμμα υποστήριξης, από το αν θα ακολουθήσετε φαρμακευτική θεραπεία και ψυχολογική/συμβουλευτική υποστήριξη. Η θεραπεία που προτείνεται μπορεί να περιλαμβάνει μόνο συμβουλευτική υποστήριξη και παρακολούθηση χωρίς φάρμακα ή αν κριθεί αναγκαίο να προταθεί για τη διακοπή καπνίσματος ειδική φαρμακευτική αγωγή. Τα υπάρχοντα φάρμακα είναι τα υποκατάστατα νικοτίνης, η βαρενικλίνη και η βουπριοπιόνη. Όλα είναι εγκεκριμένα από τον ΕΟΦ και είναι αποτελεσματικά και ασφαλή.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι το κάπνισμα, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, είναι μια χρόνια νόσος, η λήψη οργανωμένης βοήθειας για τη διακοπή του καπνίσματος είναι ιδιαίτερα σημαντική. Υπάρχουν διεθνείς οδηγίες για τη διακοπή του καπνίσματος, που πρέπει να εφαρμόζονται από ιατρούς και ψυχολόγους που έχουν αποκτήσει ειδική εκπαίδευση και γνώση. Είναι σημαντικό να γνωρίζετε πως η διακοπή του καπνίσματος που γίνεται με τη βοήθεια εξειδικευμένων επαγγελματιών υγείας έχει 40-60% αποτελεσματικότητα, ενώ ένας καπνιστής που προσπαθεί να απαλλαγεί μόνος του τα καταφέρνει μόνο σε ποσοστό 3-5%.
Υπάρχουν διαθέσιμα φαρμακευτικά σκευάσματα για την καταπολέμηση της σωματικής εξάρτησης από τα προϊόντα καπνού και την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων στέρησης που ενδέχεται το άτομο να βιώσει κατά τη διακοπή του καπνίσματος. Συγκεκριμένα, υπάρχουν δυο βασικές κατηγορίες φαρμακευτικών σκευασμάτων: Η θεραπεία υποκατάστασης με νικοτίνη (NRTs) (τσίχλα, εισπνεόμενο νικοτίνης, παστίλιες νικοτίνης, ρινικό σπρέι νικοτίνης, διαδερμικό επίθεμα νικοτίνης), με πιο συνήθη να είναι το διαδερμικό επίθεμα, την τσίχλα και το εισπνεόμενο (πιπάκι νικοτίνης), καθώς και τα θεραπευτικά σκευάσματα που δεν περιέχουν νικοτίνη, όπως η βουπροπριόνη και η βαρενικλίνη. Η θεραπεία για τη διακοπή του καπνίσματος συστήνεται να περιλαμβάνει συνδυαστικά την εφαρμογή γνωσιακού και συμπεριφοριστικού τύπου παρεμβάσεων και φαρμακοθεραπείας για τρεις μήνες.
Η θεραπεία υποκατάστασης με νικοτίνη αποτελεί την συνηθέστερη μορφή φαρμακευτικής προσέγγισης για τη θεραπεία της εξάρτησης από τον καπνό. Η φαρμακευτική αγωγή με νικοτίνη βελτιώνει την προσπάθεια διακοπής του καπνίσματος μέσα από έναν ή περισσότερους από τους ακόλουθους μηχανισμούς:
Οι διαφορές στην άμεση επίδραση και στην αποτελεσματικότητα της δράσης της νικοτίνης στον οργανισμό, μέσα από τις διαφορετικές αυτές διαθέσιμες μορφές χορήγησης, επιτρέπουν στον καπνιστή να επιλέγει τη μορφή θεραπείας που είναι η καταλληλότερη για τις ανάγκες και τις προτιμήσεις του.
Η βουπροπιόνη είναι ένα μη τρικυκλικό αντικαταθλιπτικό και αρχικά χρησιμοποιήθηκε για τη θεραπεία της μείζονος κατάθλιψης. Στην πορεία των ερευνών, όμως, διαπιστώθηκε ότι βοηθά στη μείωση και διακοπή του καπνίσματος. Υπάρχουν τουλάχιστον δύο λόγοι για τους οποίους η χορήγηση αντικαταθλιπτικών μπορεί να ωφελήσει κατά την προσπάθεια διακοπής του καπνίσματος:
Η βαρενικλίνη αποτελεί φαρμακευτικό σκεύασμα, το οποίο προορίζεται ειδικά για την θεραπεία διακοπής του καπνίσματος και δρα στους υποδοχείς της νικοτίνης στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Η βαρενικλίνη έχει την ιδιότητα να ανακουφίζει από την έντονη επιθυμία για νικοτίνη και από τα στερητικά συμπτώματα. Παράλληλα, λειτουργεί ως ανασταλτικός παράγοντας της ψυχολογικής εξάρτησης από τη νικοτίνη που δημιουργείται μέσω της τελετουργίας του ανάμματος του τσιγάρου και μειώνει την ευχαρίστηση που προκαλεί το κάπνισμα.
Ο πίνακας που ακολουθεί θα σας βοηθήσει να κατανοήσετε καλύτερα τη δοσολογία, τη σωστή χρήση και τις συνήθεις παρενέργειες των φαρμακευτικών σκευασμάτων για τη διακοπή του καπνίσματος. Σε πολλές περιπτώσεις ο συνδυασμός των φαρμακευτικών σκευασμάτων μπορεί να αυξήσει σημαντικά την αποτελεσματικότητα της δράσης τους και να αποτελέσει ενδεδειγμένη θεραπεία. Αναζητήστε το κατάλληλο για εσάς θεραπευτικό σχήμα και τη ρύθμιση της κατάλληλης δοσολογίας μέσα από την παρακολούθηση και εποπτεία εξειδικευμένου στη διακοπή καπνίσματος ιατρικού προσωπικού. Δεν είναι σωστό να τα λαμβάνετε χωρίς τη σύμφωνη γνώμη και οδηγία εξειδικευμένου ιατρού, καθώς η σωστή δοσολογία και ο συνδυασμός με τη συμβουλευτική αγωγή οδηγεί στη μεγιστοποίηση των αποτελεσμάτων. Επίσης η βαρενικλίνη δεν πρέπει να λαμβάνεται (ή να λαμβάνεται με μειωμένη δόση σε άτομα με νεφρική ανεπάρκεια) και η βουπροπιόνη να μη συγχορηγείται με κάποια καρδιολογικά κυρίως φάρμακα.
| Φαρμακευτικό σκεύασμα | Πως χρησιμοποιείται | Συνήθεις παρενέργειες |
| Τσίχλα νικοτίνης: Οι τσίχλες κυκλοφορούν σε δόσεις των 2mg και των 4mg. Η επιλογή εξαρτάται από το βαθμό της εξάρτησής του καπνιστή. | Ο καπνιστής μασά την τσίχλα και μόλις αισθανθεί ένα κάψιμο στη γλώσσα, την τοποθετεί ανάμεσα στα δόντια και στα ούλα. Η ίδια διαδικασία επαναλαμβάνεται, μόλις ο καπνιστής αισθανθεί ξανά την επιθυμία για τσιγάρο. Η νικοτίνη που απελευθερώνεται φτάνει στο μέγιστο επίπεδο σε 20-30 δευτερόλεπτα. Η ίδια διαδικασία επαναλαμβάνεται, μόλις ο καπνιστής αισθανθεί ξανά την επιθυμία για τσιγάρο.
Η δοσολογία βασίζεται: – στον αριθμό τσιγάρων ανά ημέρα >20 τσιγάρα/ ημέρα: 4mg ≤ 20 τσιγάρα/ημέρα: 2 mg – -στο χρονικό διάστημα που περνά μετά το πρωινό ξύπνημα ως το άναμμα του πρώτου τσιγάρου ≤ 30λεπτά: 4mg >30λεπτά: 2 mg Αρχική δοσολογία: 1-2 τσίχλες κάθε 1-2 ώρες (10-12 τεμάχια/ημέρα) Διάρκεια δοσολογίας: έως 12 εβδομάδες με βαθμιαία μείωση τον 3ο μήνα |
πόνος στο σαγόνι, λόξυγκας, πεπτικές διαταραχές, ξηρός λαιμός |
| Διαδερμικό επίθεμα νικοτίνης: Είναι διαθέσιμα:
-σε περιεκτικότητα 7mg, 14 mg, 21 mg (24ωρη απελευθέρωση) -σε περιεκτικότητα 5mg, 10 mg, 15 mg, 25 mg (16ωρη απελευθέρωση) |
Είναι επιθέματα, τα οποία ο καπνιστής κολλά σε κάποιο σημείο του δέρματος, συνήθως στο μπράτσο. Κάθε μέρα, ένα καινούριο αυτοκόλλητο θα πρέπει να τοποθετείται σε διαφορετικό σημείο του σώματος, ώστε να μην ερεθιστεί το δέρμα.
Η δοσολογία βασίζεται: – στον αριθμό τσιγάρων ανά ημέρα >40 τσιγάρα/ ημέρα: 42mg/ημέρα 21-39 τσιγάρα/ ημέρα: 28-35mg/ημέρα 10-20 τσιγάρα/ ημέρα: 14-21mg/ημέρα < 10 τσιγάρα/ημέρα: 14 mg/ημέρα Διάρκεια δοσολογίας: 8-12 εβδομάδες. H προσαρμογή βασίζεται στην ένταση των συμπτωμάτων στέρησης και κυρίως στηνένταση της επιθυμίας. Μετά από 4 εβδομάδες αποχή, βαθμιαία μείωση κάθε 2 εβδομάδες σε βήματα των 14-7mg. |
ερεθισμός στο δέρμα |
| Συσκευή εισπνοής νικοτίνης (πιπάκι νικοτινης):
– σε περιεκτικότητα 10mg νικοτίνης ανά ανταλλακτικό φυσίγγιο. Από τα 10 mg νικοτίνης σε φυσίγγιο, το κάθε φυσίγγιο μπορεί να προσφέρει 4mgνικοτίνης σε 80 περίπου εισπνοές. |
-Υποκαθιστά την κίνηση του χεριού προς το στόμα που ενέχει το κάπνισμα και κατ’ επέκταση την κίνηση του καπνίσματος. Ωστόσο αυτό αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για την καταπολέμηση της ψυχολογικής εξάρτησης από την κίνηση του τσιγάρου προς το στόμα.
-Η συσκευή περιλαμβάνει ανταλλακτικά φυσίγγια και απελευθερώνει νικοτίνη για την ανακούφιση της έντονης επιθυμίας για κάπνισμα και των λοιπών συμπτωμάτων στέρησης. Δοσολογία: Χρησιμοποιείται, όταν ο καπνιστής αισθάνεται την επιθυμία για κάπνισμα. Συστήνεται με τον καιρό η βαθμιαία μείωση της χρήσης του μέσα στην ημέρα. Πιο Συγκεκριμένα: 1-12 εβδομάδες: 6-12 φυσίγγια ανά ημέρα 12-24 εβδομάδες: Βαθμιαία σε 1-2 φυσίγγια την ημέρα και έπειτα διακοπή της χρήσης. Δε συστήνεται η χρήση του μετά τους 12 μήνες.
|
βήχας, ερεθισμός του λαιμού και του στόματος |
| Βουπροπριόνη (συνταγογραφούμενο)
Αρχικά χρησιμοποιήθηκε ως αντικαταθλιπτικό. Επηρεάζει τα επίπεδα των νευροδιαβιβαστών που επιδρούν στην επιθυμία για κάπνισμα |
Δοσολογία: Έναρξη 1 εβδομάδα πριν την προκαθορισμένη ημερομηνία διακοπής, με 150 mg 1 φορά/ημέρα για τις τρεις πρώτες ημέρες και 150mg δύο φορές ημερησίως για τις επόμενες 4 ημέρες (σε διάστημα ανά 8 ώρες). Αμέσως μετά την προκαθορισμένη ημερομηνία διακοπής, η αγωγή συνεχίζεται στην ίδια δοσολογία για διάστημα έως 12 εβδομάδες. Δεν χρειάζεται βαθμιαία μείωση πριν τη διακοπή.
|
κεφαλαλγίες, αϋπνία, ξηροστομία
Σταματήστε τη λήψη του φαρμάκου και επικοινωνήστε με το γιατρό σας εάν βιώστε συναισθηματική αναστάτωση, καταθλιπτική διάθεση και/ή αλλαγές στη συμπεριφορά σας |
| Βαρενικλίνη(συνταγογραφούμενο)
Προσκολλάται στους νικοτινικούς υποδοχείς, εμποδίζοντας μερικώς το αίσθημα ανταμοιβής από την επίδραση της νικοτίνης και διεγείροντας μερικώς του νικοτινικούς υποδοχείς. |
Δοσολογία: Απαραίτητη προϋπόθεση πριν την έναρξη της λήψης βαρενικλίνης είναι ο καθορισμός της ημερομηνίας διακοπής. Η χορήγηση ξεκινά αφού πρώτα το άτομο έχει αποφασίσει μια ημερομηνία διακοπής μέσα στην 2ηεβδομάδα της θεραπείας (μεταξύ της ημέρας 8 και της ημέρας 14). Από την 1η έως της 3η ημέρα χορηγείται 1 δισκίο 0,5mg ημερησίως, ενώ από την 4η έως την 7η ημέρα χορηγείται 1 δισκίο 0,5mg 2 φορές ημερησίως. Από την 8η έως την 14η ημέρα χορηγείται 1 δισκίο 1mg δύο φορές ημερησίως. Η δοσολογία παραμένει σταθερή από την 3η έως την 12η εβδομάδα της θεραπείας.
Διάρκεια δοσολογίας: 12 εβδομάδες. Δεν χρειάζεται βαθμιαία μείωση πριν τη διακοπή.
|
Γενικά ήπιες ανεπιθύμητες ενέργειες που βαθμιαία υποχωρούν μέσα στο πρώτο δεκαήμερο της λήψης της. Αναφέρονται ναυτία, διαταραχές στον ύπνο (αϋπνία ή βίωση έντονωνονείρων κατά την διάρκεια της νύχτας) δυσκοιλιότητα, μετεωρισμός, ναυτία, εμετοί.
Σε περίπτωση που εμφανισθούν ανεπιθύμητες ενέργειες που το άτομο δεν μπορεί να ανεχθεί ο γιατρός μπορεί να αποφασίσει τη μείωση της δόσης προσωρινά ή μόνιμα σε 0,5mg 2 φορές ημερησίως.
Σταματήστε τη λήψη του φαρμάκου και επικοινωνήστε με το γιατρό σας, εάν βιώσετε συναισθηματική αναστάτωση, καταθλιπτική διάθεση και/ή αλλαγές στη συμπεριφορά σας. |
Αυτές οι μέθοδοι δεν περιλαμβάνονται στις διεθνείς οδηγίες ως συνιστώμενες για τη διακοπή του καπνίσματος. Ορισμένοι ιατροί και ψυχοθεραπευτές παρέχουν συνεδρίες υπνοθεραπείας ή συνεδρίες βελονισμού, οι οποίες εστιάζονται περισσότερο στη θεραπεία του πόνου και άλλων παθήσεων. Είναι σημαντικό να τονιστεί πως δεν υπάρχει επίσημη ρυθμιστική αρχή για την παρακολούθηση και εποπτεία αυτών των υπηρεσιών. Πιο συγκεκριμένα:
Υπνοθεραπεία
Η υπνοθεραπεία είναι μια τεχνική ψυχοθεραπείας που επηρεάζει το υποσυνείδητο για να επιφέρει θετικές αλλαγές. Δεν υπάρχει τεκμηριωμένη έρευνα που να υποδηλώνει ότι η υπνοθεραπεία είναι αποτελεσματική ως βοήθημα στη διακοπή του καπνίσματος και επομένως δεν συστήνεται ως θεραπεία για τη διακοπή. Δεν μπορούμε λοιπόν να είμαστε σίγουροι για τα οφέλη της. Είναι σημαντικό να συμβουλευτείτε το γιατρό σας, πριν υποβληθείτε σε υπνοθεραπεία, καθώς δεν συστήνεται για συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού. Σε κάθε περίπτωση, εάν αναζητήσετε έναν υπνοθεραπευτή, φροντίστε να είναι πιστοποιημένος.
Βελονισμός
Ο βελονισμός είναι μια θεραπεία που προέρχεται από την αρχαία κινεζική ιατρική, στην οποία οι λεπτές βελόνες εισάγονται σε ορισμένες περιοχές του σώματος με στόχο τη θεραπεία. Συχνά θεωρείται ως μια μορφή συμπληρωματικής ή εναλλακτικής ιατρικής. Σε ό,τι αφορά στην αποτελεσματικότητα του βελονισμού για τη θεραπεία διακοπής του καπνίσματος, σε καμία μελέτη δεν τεκμηριώνεται το μεσοπρόθεσμο ή μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα του βελονισμού και φαίνεται πως τα ποσοστά διακοπής, που ενδεχομένως καταγράφονται, μετά την εφαρμογή ενός πρωτοκόλλου βελονισμού, ακολουθούνται από πολύ μεγάλα ποσοστά υποτροπής από την 2η κιόλας εβδομάδα μετά τη διακοπή και έως το διάστημα των 6 μηνών. Ως εκ τούτου, ο βελονισμός δεν συστήνεται από την επιστημονική κοινότητα ως θεραπεία διακοπής καπνίσματος.Ο βελονισμός είναι ασφαλής, όταν πραγματοποιείται από εξειδικευμένο ιατρό. Ωστόσο, ορισμένες ομάδες ανθρώπων αντενδείκνυται να υποβάλλονται σε βελονισμό γι’ αυτό σε κάθε περίπτωση ίσως είναι καλύτερο να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας πριν το αποφασίσετε.