ΚΕΕΛΠΝΟ
Eπιτήρηση «Ενιαίας Υγείας» και παρακολούθηση διαβιβαστών για διασυνοριακά παθογόνα
OH SURVector – One Health Surveillance and vector monitoring for cross-border pathogens
Οι ζωονόσοι είναι λοιμώδεις νόσοι που οφείλονται σε παθογόνα που μπορούν να μεταδοθούν μεταξύ ζώων και ανθρώπων. Η πλειοψηφία των ανθρώπινων λοιμωδών νόσων παγκοσμίως προκαλούνται από ζωονοτικά παθογόνα. Οι κρότωνες (τσιμπούρια) και τα κουνούπια μπορούν να μεταδώσουν παθογόνους μικροοργανισμούς ως διαβιβαστές (vectors), προκαλώντας λοιμώδη νοσήματα (νοσήματα που μεταδίδονται με διαβιβαστές).
Τα νοσήματα που μεταδίδονται με διαβιβαστές αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 17% του συνόλου των λοιμωδών νόσων στους ανθρώπους και ευθύνονται για πάνω από 700.000 θανάτους ετησίως. Τα νοσήματα αυτά προλαμβάνονται σε μεγάλο βαθμό μέσω του ελέγχου των διαβιβαστών. Τα ενισχυμένα συστήματα παρακολούθησης και επιτήρησης αποτελούν βασικούς παράγοντες επιτυχίας για τον αποτελεσματικό και στοχευμένο έλεγχο των διαβιβαστών.
Το πρόγραμμα «OH SURVector», σε ευρωπαϊκό επίπεδο, σκοπό έχει την εγκατάσταση συστημάτων επιτήρησης κουνουπιών και κροτώνων, σε εθνικό επίπεδο, με στόχο τη δημιουργία ενός συστήματος επιτήρησης «Ενιαίας Υγείας» (One Health) για αναδυόμενα παθογόνα. Αυτό το πρόγραμμα επικεντρώνεται στον ιό του Δυτικού Νείλου που μεταδίδεται από κουνούπια, στον ιό της κροτωνογενούς εγκεφαλίτιδας, στα βακτήρια της νόσου Lyme και στον ιό αιμορραγικού πυρετού Κριμαίας- Κονγκό, που μεταδίδονται από κρότωνες. Οι δραστηριότητες του προγράμματος περιλαμβάνουν τη συλλογή και δειγματοληψία διαβιβαστών, σε εθνικό επίπεδο, την αναγνώριση των ειδών, τον έλεγχο των διαβιβαστών για παρουσία παθογόνων, την ενίσχυση και υποστήριξη των εργαστηρίων και τη δημιουργία εθνικών βάσεων δεδομένων για διαβιβαστές, για την κοινή χρήση δεδομένων από τις αρμόδιες αρχές δημόσιας υγείας και υγείας των ζώων. Το πρόγραμμα «OH SURVector» αναμένεται να συμπληρώσει ορισμένα «κενά» που προκύπτουν από ελλιπή ή ανεπαρκή δεδομένα σχετικά με την παρουσία διαβιβαστών και παθογόνων, καθώς και με τη γεωγραφική εξάπλωση και χρονική κατανομή των πληθυσμών των διαβιβαστών και των παθογόνων.
Εάν έχετε οποιεσδήποτε ερωτήσεις σχετικά με το πρόγραμμα, παρακαλούμε επικοινωνήστε μαζί μας: στο vd@eody.gov.gr (Τμήμα Νοσημάτων που Μεταδίδονται με Διαβιβαστές, Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας, Ελλάδα) ή / και στο ohsurvector@ages.at (Ινστιτούτο AGES στην Αυστρία).
 |
 |
| Τίτλος του προγράμματος | Eπιτήρηση «Ενιαίας Υγείας» (One Health) και παρακολούθηση διαβιβαστών για διασυνοριακά παθογόνα |
| Ακρωνύμιο του προγράμματος | OH SURVector |
| Συντονισμός του προγράμματος | Annette Nigsch (Ινστιτούτο AGES, Αυστρία) |
| Κοινοπραξία (Consortium) | Οκτώ οργανισμοί από πέντε χώρες : Αυστρία (AGES), Τσεχία (SZU), Ελλάδα (ΕΟΔΥ, ΑΠΘ, ΕΛΓΟ-Δήμητρα), Ουγγαρία (NCPHP, NFSCO) και Σλοβακία (UVMP) |
| Χρηματοδότηση | Πρόγραμμα Εργασίας EU4Health CP-g-22-04.01 (HaDEA) |
| Διάρκεια προγράμματος | Ιανουάριος 2024 – Δεκέμβριος 2026 (36 μήνες) |
Πρόγραμμα συγχρηματοδοτούμενο από την Ευρωπαϊκή Ένωση
Το πρόγραμμα OH SURVector είναι μία διακρατική Κοινοπραξία που περιλαμβάνει οκτώ φορείς από πέντε ευρωπαϊκές χώρες. Οι φορείς που συμμετέχουν στην Κοινοπραξία ανά χώρα είναι οι παρακάτω:
Η Κοινοπραξία -από κοινού- έχει καθορίσει τους ακόλουθους στόχους για τις δράσεις επιτήρησης για τα επόμενα τρία έτη:
Ενημέρωση για το ευρωπαϊκό πρόγραμμα OH SURVector στην Ελλάδα, Μάιος 2025
Tο OH SURVector είναι ένα ευρωπαϊκό συγχρηματοδοτούμενο πρόγραμμα EU4Health που στοχεύει στην ενίσχυση της επιτήρησης των διαβιβαστών και των παθογόνων που αυτοί μεταδίδουν, συμβάλλοντας στην έγκαιρη πρόληψη νοσημάτων που μεταδίδονται με διαβιβαστές. Το πρόγραμμα υπάγεται σε μία ομάδα ευρωπαϊκών προγραμμάτων EU4Health, στο πλαίσιο των οποίων συλλέγονται δείγματα από ζώα/ διαβιβαστές (αρθρόποδα) και περιβάλλον για διασυνοριακά παθογόνα που απειλούν την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Το OH SURVector υιοθετεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση «Ενιαίας Υγείας» (One Health), που συνδέει την υγεία του ανθρώπου και των ζώων και το περιβάλλον, προσφέροντας μια πολυδιάστατη στρατηγική για την επιτήρηση διαβιβαστών και νοσημάτων που αυτοί μεταδίδουν.
Οι βασικές δράσεις του περιλαμβάνουν, σε ευρωπαϊκό επίπεδο:
Στην Ελλάδα, το πρόγραμμα αφορά στη λειτουργία συστήματος επιτήρησης κροτώνων (τσιμπουριών) σε εθνικό επίπεδο και στην ενίσχυση της επιτήρησης κροτωνογενών ιογενών νοσημάτων, όπως της κροτωνογενούς εγκεφαλίτιδας και του αιμορραγικού πυρετού Κριμαίας – Κονγκό.
Η κροτωνογενής εγκεφαλίτιδα θεωρείται ένα αναδυόμενο νόσημα στη χώρα μας, με δέκα κρούσματα να έχουν καταγραφεί σε ανθρώπους από το 2014 και μετά (έως Απρίλιο 2025), σε διάφορες Περιφέρειες της χώρας (όλα σε κτηνοτρόφους/ βοσκούς). Επίσης, το 2008 είχε καταγραφεί στη χώρα (στη Θράκη) ένα εγχώριο κρούσμα αιμορραγικού πυρετού Κριμαίας – Κονγκό.
Σε εθνικό επίπεδο πραγματοποιείται επιτήρηση των ανθρώπινων κρουσμάτων αυτών των νόσων. Ωστόσο, δεν υπάρχει εγκατεστημένο σύστημα επιτήρησης για κρότωνες, σε εθνικό επίπεδο, και ως εκ τούτου κρίθηκε σκόπιμη η συμμετοχή της χώρας μας στο πρόγραμμα αυτό. Στόχοι του προγράμματος στην Ελλάδα αποτελούν η ενίσχυση της επιτήρησης των ιογενών κροτωνογενών νοσημάτων, η αναγνώριση περιοχών αυξημένου κινδύνου για την κυκλοφορία, εισαγωγή και εγκατάσταση των παθογόνων αυτών ιών και η καταγραφή της γεωγραφικής και εποχικής κατανομής και δραστηριότητας των ειδών κροτώνων που μπορούν να διαβιβάσουν αυτούς τους ιούς, με σκοπό την εκτίμηση κινδύνου μετάδοσης αυτών των νόσων και την υλοποίηση στοχευμένων παρεμβάσεων, όπου κριθεί σκόπιμο.
Πιο συγκεκριμένα, στο πλαίσιο του προγράμματος, πραγματοποιείται συλλογή κροτώνων σχεδόν από το σύνολο της ηπειρωτικής Ελλάδας και από την Κρήτη και ταυτοποίηση των συλλεχθέντων κροτώνων σε επίπεδο είδους, με τη συνδρομή του Ινστιτούτου Κτηνιατρικών Ερευνών του Οργανισμού ΕΛΓΟ – Δήμητρα στη Θεσσαλονίκη, και στη συνέχεια αποστολή των κροτώνων – διαβιβαστών στο Κέντρο Αναφοράς Αρμποϊών και Αιμορραγικών Πυρετών του Αριστοτελείου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης, για τον μοριακό έλεγχό τους για την παρουσία παθογόνων ιών (κροτωνογενούς εγκεφαλίτιδας και αιμορραγικού πυρετού Κριμαίας-Κονγκό). Τα δεδομένα καταγράφονται σε κοινή βάση δεδομένων και -με ευθύνη του ΕΟΔΥ- αναλύονται και κοινοποιούνται και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, σε ειδική πλατφόρμα, υπό τον συντονισμό της Ευρωπαϊκής Αρχής Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA).
Τα αποτελέσματα του ευρωπαϊκού προγράμματος θα χρησιμοποιηθούν για την εκτίμηση κινδύνου μετάδοσης αυτών των νόσων, και -αναλόγως με την εκτίμηση κινδύνου- τη διενέργεια στοχευμένων δράσεων για ενίσχυση της επιτήρησης και ενημέρωση επαγγελματιών υγείας, δημόσιας υγείας και κτηνιάτρων, καθώς και του κοινού/ ομάδων υψηλού κινδύνου, όπου κριθεί σκόπιμο. Το πρόγραμμα αποσκοπεί μακροπρόθεσμα στη δημιουργία και εγκατάσταση ενός εθνικού βιώσιμου συστήματος επιτήρησης κροτώνων-διαβιβαστών και στην ενίσχυση επιτήρησης των νόσων που αυτοί μεταδίδουν, καθώς και στη δημιουργία διατομεακής ομάδας ειδικών εμπειρογνωμόνων, στο πλαίσιο της Ενιαίας Υγείας.
Εναρκτήρια συνάντηση (Kick–off Meeting) στη Βουδαπέστη, Μάρτιος 2024
Στις 18 και 19 Μαρτίου 2024, πραγματοποιήθηκε στη Βουδαπέστη της Ουγγαρίας η εναρκτήρια συνάντηση του ευρωπαϊκού προγράμματος OH SURVector. Συμμετείχαν συνάδελφοι από τις πέντε χώρες, και από τους οκτώ Οργανισμούς/ Ινστιτούτα. Στη διάρκεια της συνάντησης, συζητήθηκαν και εκ νέου βεβαιώθηκαν -από κοινού- τα οράματα, οι στόχοι, οι καλές πρακτικές και οι προκλήσεις των έργων.
Παρόντες ήταν επίσης εκπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) και του Ευρωπαϊκού Εκτελεστικού Οργανισμού για την Υγεία και τον Ψηφιακό Τομέα (HaDEA), οι οποίοι παρείχαν πληροφορίες σχετικά με τα τρέχοντα καθήκοντα και εξήγησαν τις σημαντικότερες προϋποθέσεις και το πλαίσιο για την υλοποίηση του προγράμματος.
Περισσότερες πληροφορίες παρέχονται στον σύνδεσμο: https://www.ages.at/ohsurvector#c28730
Ετήσια ελληνική εθνική συνάντηση στη Θεσσαλονίκη, 10 Φεβρουαρίου 2025
Στις 10 Φεβρουαρίου 2025, πραγματοποιήθηκε η ετήσια ελληνική εθνική συνάντηση του προγράμματος OH SURVector (με αφορμή την ολοκλήρωση ενός έτους από την έναρξη του έργου), με τη συμμετοχή των τριών ελληνικών εταίρων: ΕΟΔΥ, ΑΠΘ και ΕΛΓΟ-Δήμητρα. Κατά τη διάρκεια της συνάντησης:
Η στενή συνεργασία των ελληνικών φορέων αποτελεί βασικό συστατικό της επιτυχίας του OH SURVector στη χώρα μας, και αναμένεται να συμβάλλει στην ενίσχυση της επιτήρησης των κροτωνογενών νόσων, σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, στην εγκατάσταση ενός βιώσιμου δικτύου επιτήρησης των κροτώνων και μίας μακροπρόσθεσμης διατομεακής συνεργασίας των αρχών δημόσιας υγείας και υγείας των ζώων, και σε αυτόν τον τομέα.
(https://eody.gov.gr/enimerotiko-deltio-eody-fevroyarios-2025/)
Λήψεις (το link για το έγγραφο map of sampling locations)
Σχετικοί σύνδεσμοι
Σύνδεσμος για τη σελίδα του προγράμματος OH SURVector στην ιστοσελίδα του Ινστιτούτου AGES, Αυστρία (https://www.ages.at/ohsurvector#c28725)
Περιγραφή προγράμματος OH SURVector στο Μηνιαίο Ενημερωτικό Δελτίο του ΕΟΔΥ, Φεβρουάριος 2025 (https://eody.gov.gr/enimerotiko-deltio-eody-fevroyarios-2025/)